Guzy z komórek tucznych (mastocytomy) to najczęściej występujące nowotwory skóry u psów, dlatego każdy praktykujący lekarz weterynarii regularnie spotyka się z nimi w gabinecie. Artykuł przedstawia uproszczone podejście do tych zmian.

Mastocytomy są najczęstszymi nowotworami skóry u psów. Występują u psów w każdym wieku, częściej u zwierząt starszych. Guzy z komórek tucznych obserwujemy najczęściej u labradorów, golden retrieverów, staffordshire bull terrierów oraz psów ras krótkoczaszkowych, takich jak boksery, buldogi angielskie i mopsy. Większość to guzy pojedyncze, natomiast u mniej więcej co dziesiątego psa stwierdza się mastocytomy mnogie.

Dobrze zróżnicowane guzy z komórek tucznych skóry cechuje zazwyczaj powolny wzrost. Właściciele opisują, że guz jest obecny przez wiele miesięcy, czasem nawet kilka lat (ryc. 1). W przypadku mastocytom słabo zróżnicowanych guzy rosną szybko, często są owrzodziałe i towarzyszy im obrzęk sąsiadujących tkanek (ryc. 2). Mastocytomy tkanki podskórnej bądź narządów wewnętrznych cechuje odmienne zachowanie kliniczne i nowotwory te nie będą opisane w tym artykule.

Czynniki prognostyczne

Czynniki prognostyczne przy guzach z komórek tucznych skóry pozwalają podjąć decyzję, jakie badania dodatkowe należy wykonać po ustaleniu rozpoznania i jakie powinno być dalsze postępowanie. Warto pamiętać, że żaden z tych czynników nie określa jednoznacznie rokowania – trzeba wziąć pod uwagę cały obraz kliniczny pacjenta.

Stopień złośliwości w skali Patnaik i skali Kiupel

Najważniejszym czynnikiem prognostycznym jest stopień złośliwości. Stopień złośliwości w skali Patnaik to trzystopniowy system wprowadzony w 1984 roku. Opiera się na liczbie i morfologii obserwowanych komórek nowotworowych, indeksie mitotycznym oraz stopniu naciekania sąsiadujących tkanek. Psy z mastocytomami pierwszego stopnia złośliwości cechują się długim czasem przeżywalności po zabiegu chirurgicznym, w przeciwieństwie do pacjentów z guzami o najwyższym stopniu złośliwości. Większość tych nowotworów klasyfikowana jest jednak jako drugi stopień złośliwości, co wiąże się z trudnością w określeniu rokowania ze względu na znaczącą rozbieżność w zachowaniu klinicznym tej grupy nowotworów. Ponadto klasyfikacja w skali Patnaik jest stosunkowo subiektywna, istnieją zatem duże rozbieżności pomiędzy oceną tego samego guza przez kilku patologów (Northrup i wsp., 2005). Stąd wartość prognostyczna wynikająca tylko ze stopnia złośliwości w skali Patnaik jest niewielka.