Choroby skóry w swojej patofizjologii bardzo często powiązane są z mechanizmami regulacji układu immunologicznego. Zaburzenie delikatnej równowagi procesów zaangażowanych w ochronę organizmu jest przyczyną zarówno ostrych (na przykład pokrzywka, wstrząs anafilaktyczny), jak i przewlekłych stanów chorobowych (na przykład atopowe zapalenie skóry). Szczególną grupę stanowią choroby autoimmunologiczne (choroby z autoagresji), w tym najczęściej spotykane pęcherzyce, niejednokrotnie towarzyszące zwierzęciu przez długi okres jego życia. Jak modyfikować leczenie pęcherzyc i czy nie stanowi ono większego zagrożenia niż sama choroba?

Wprowadzenie

Pierwsza wzmianka o chorobie przypominającej ludzką pęcherzycę zwykłą u psa pochodzi z 1975 roku. W związku z tym znajomość jej patofizjologii, diagnostyki i leczenia to w weterynarii już 45 lat historii (20). Za najczęstszą chorobę autoimmunologiczną u psów i kotów uważa się pęcherzycę liściastą (18), rzadziej występuje pęcherzyca zwykła, a w trzeciej kolejności pęcherzyca rumieniowata oraz paraneoplastyczna. Statystycznie trzech na 1000 pacjentów dermatologicznych choruje na pęcherzyce. Stanowią one grupę pęcherzycy wśród autoimmunologicznych chorób pęcherzowych (7). Grupa ta obejmuje przewlekłe, nawrotowe choroby skóry i błon śluzowych, charakteryzujące się powstawaniem pęcherzy na skórze niezmienionej, często w miejscu połączeń skórno-śluzówkowych i na błonach śluzowych jamy ustnej. Pęcherzyca liściasta nie wykazuje predylekcji związanej z wiekiem i płcią. W 2016 roku Sundburg i wsp. zbadali wpływ hormonów płciowych na ryzyko rozwinięcia się chorób immunologicznych, w tym pęcherzyc. Ustalili oni, że u samic sterylizowanych choroba ta występowała częściej, jednocześnie zwrócili jednak uwagę na zbyt małą grupę badanych przez siebie zwierząt, podając wniosek w wątpliwość (22). Najczęściej jej przyczyna nie jest znana (idiopatyczna), może jednak rozwinąć się po podaniu leków (4, 10), przewlekłym zapaleniu skóry (11) albo kontakcie z pestycydami. Jako pierwotne przyczyny sugeruje się tło genetyczne (3). Skłonności rasowe do jej rozwoju wykazano u ras chow chow i akita, choć predylekcja rasowa jest raczej słaba (11).

Podłożem powstawania zmian są przeciwciała skierowane przeciw strukturom skóry i błon śluzowych. Wytwarzane przeciwciała z klasy IgG skierowane są głównie przeciwko desmogleinom, a ich przyłączenie do antygenów powoduje zanikanie połączeń keratynocyt–keratynocyt (14, 19). Powstające przestrzenie wypełnia osocze, skutkując tworzeniem się pęcherzy. W zależności od głębokości procesu mamy do czynienia z pęcherzami podrogowymi i śródnaskórkowymi (ponadpodstawnymi) oraz podnaskórkowymi.