Lekarze weterynarii w codziennej praktyce często mają do czynienia z pacjentami wykazującymi dyskomfort podczas badania albo wręcz z pacjentami agresywnymi. Rosnąca świadomość społeczna, w tym również aktywność organizacji prozwierzęcych, powoduje, że coraz więcej opiekunów zwierząt dąży do poprawy komfortu życia swoich podopiecznych również w aspektach behawioralnych. Rolą lekarza weterynarii jest dbałość o wszystkie elementy życia pacjenta składające się na definicję dobrostanu. Nie bez znaczenia pozostaje również kwestia bezpieczeństwa lekarza podczas wykonywania procedur medycznych. Mimo rosnącej presji społeczeństwa oczekującego od nas poświęcenia i empatyczności, w mojej opinii nigdy nie powinniśmy ryzykować własnego życia lub zdrowia podczas pracy z psem agresywnym.

Definicja agresji

Agresja (łac. aggressio – napaść, natarcie) została zdefiniowana przez Jamesa O’Heare (1) jako atak, zamiar ataku lub groźba ataku jednego osobnika skierowane wobec drugiego. Atak definiowany jest jako zapoczątkowanie działania, którego celem jest wywarcie przymusu albo destrukcja. Groźba składa się z ostrzeżenia przed atakiem lub zamiarem jego podjęcia. Przyjmuje się również, że agresję cechuje tendencja do prezentowania takich zachowań w nadmiarze lub w zbyt dużym natężeniu. Definicja jest jednak kontrowersyjna i niejednoznaczna. Według Parsonsa (1) agresja to zachowanie, które przeraża albo powoduje, że czujemy się niekomfortowo. Olbrzymią rolę odgrywają więc emocje zwierzęcia i uczestników zdarzenia, a to samo zachowanie w różnych okolicznościach może być traktowane jako agresywne lub nie.

Zachowania agresywne prezentowane przez psy najczęściej wykorzystywane są, aby uciec bądź uniknąć zagrożenia. Niektóre zachowania są wynikiem reakcji na ból.

Agresywny pacjent

W praktyce posługuję się podziałem klinicznym „według ofiar” (2):

• Zachowania agresywne względem ludzi
  • wewnątrz rodziny/własnej grupy społecznej
  • poza rodziną/własną grupą społeczną.
• Zachowania agresywne względem psów
  • wewnątrz rodziny/własnej grupy społecznej
  • poza rodziną/własną grupą społeczną.
• Zachowania agresywne wobec innych zwierząt.

U większości pacjentów badanych w gabinecie celem agresji jest uniknięcie zagrożenia, którego źródłem jest lekarz. Czy słusznie jesteśmy odbierani jako potencjalne zagrożenie, dla naszych pacjentów nie ma znaczenia.

Nie zawsze powodem zachowania dystansującego, awersyjnego są zaburzenia behawioralne. Często jest to wynik obrażeń, współistniejących chorób (tab. I). W takich wypadkach nie ma możliwości hamowania zachowania tylko przy użyciu technik warunkowania...