Zwierzęta egzotyczne
Płynoterapia u ptaków towarzyszących i dzikich – co lekarz powinien o tym wiedzieć
lek. wet. Martyn Mączyński, specjalista chorób zwierząt nieudomowionych
lek. wet. Dagmara Będzłowicz, specjalista chorób zwierząt nieudomowionych
Przyjmuje się, że poziom utraty wody u ptaków jest podobny jak u psów i kotów i wynosi 50 ml/kg/dzień. Ptaki nie mają gruczołów potowych, a metabolity białkowe wydalane są w postaci kwasu moczowego, co wymaga mniejszych ilości wody niż wydalanie mocznika. U ptaków tempo metabolizmu jest jednak znacznie większe niż u ssaków, mają one też wysoki stosunek powierzchni ciała i płuc do masy ciała, przez co duże ilości wody tracone są podczas oddychania.
Przy każdym procesie chorobowym zapotrzebowanie na płyny wzrasta, mimo że nie musi temu towarzyszyć wyraźna ich utrata. Przy biegunkach dochodzi do utraty płynów oraz często rozwija się kwasica metaboliczna spowodowana długotrwałą utratą jonów dwuwęglanowych. W wyniku przewlekłej biegunki może dojść do utraty potasu. U ptaków mogą też wystąpić regurgitacje z wola, co również może powodować utratę płynów. Wydzieliny z wola to najczęściej woda bez większej ilości elektrolitów. Natomiast podczas wymiotów dochodzi do utraty wody i jonów wodorowych z żołądka, co może doprowadzić do zasadowicy. Proces chorobowy może wpływać na nerki, powodując wzrost przesączania kłębuszkowego lub zmniejszenie wchłaniania zwrotnego wody przez przewody zbiorcze, a w konsekwencji zwiększone wydalanie moczu. Pozostałymi przyczynami utraty płynów mogą być choroby układu oddechowego oraz problemy skórne, takie jak rozległe owrzodzenia, poparzenia.
Rodzaje odwodnienia
Utrata płynów izotonicznych to sytuacja, w której tracony płyn ma osmolarność podobną do osmolarności osocza, na przykład w przypadku biegunki i wymiotów. Stężenie jonów sodu w surowicy pozostaje prawidłowe.
Utrata płynów hipotonicznych występuje, kiedy zawartość wody w traconym płynie przewyższa zawartość wody w osoczu. Sytuacja ta dotyczy pacjentów hiperwentylujących. Ten typ utraty wody może doprowadzać do hipernatremii.
Utrata płynów hipertonicznych ma miejsce przy większej utracie sodu niż wody. Ten rodzaj utraty płynów obserwujemy podczas gromadzenia się płynów w jamach ciała lub u pacjentów otrzymujących leki moczopędne. Może on powodować hiponatremię.
Ocena odwodnienia
Hipowolemia odnosi się do niedoboru płynu w przestrzeni wewnątrznaczyniowej. W badaniu klinicznym objawia się przyspieszeniem pracy serca, bladością błon śluzowych oraz spadkiem ciśnienia poniżej 90 mmHg.
Odwodnienie odnosi się do niedoboru płynu w przestrzeni śródmiąższowej.