Zakaźne zapalenie wątroby psów (choroba Rubartha), wywoływane przez adenowirus psów typu 1 (CAV-1, Mastadenovirus, Adenoviridae), przebiega w ostrej lub podostrej postaci z objawami krwotoczno-martwicowego zapalenia wątroby i zapaleniem włośniczek, często z uszkodzeniem kłębuszków nerkowych, cytotoksycznym uszkodzeniem gałki ocznej (niebieskie oko) (6), zaburzeniem czynności przewodu pokarmowego i ośrodkowego układu nerwowego (3). Nasilenie objawów bywa różne – od nieznacznego wzrostu temperatury ciała do ciężkich stanów chorobowych kończących się śmiercią u 30-40% pacjentów (9).

Epizootiologia

Choroba występuje we wszystkich krajach ze zmiennym nasileniem, przy czym powszechne są zakażenia bezobjawowe. Oprócz psów zarazek jest chorobotwórczy dla lisów, wilków, kojotów, skunksów, szopów i niedźwiedziowatych (10, 11). Powszechne są zakażenia bezobjawowe, przy czym podatność na zakażenie i wystąpienie jawnej postaci choroby dotyczy zwierząt w każdym wieku. Najbardziej wrażliwe na zakażenie są jednak szczenięta w wieku poniżej trzech tygodni. U nich choroba ma nad­ostry przebieg z nagłymi padnięciami i śmiertelnością osiągającą 100%. Źródłem zakażenia są chore psy, ozdrowieńcy i bezobjawowi nosiciele wydalający wirus z moczem, kałem, śliną. Wrotami zakażenia są: jama nosowa, gardło i spojówki. Zakażenie szerzy się w wyniku kontaktu bezpośredniego pomiędzy zwierzętami i ze środowiska zanieczyszczonego wydzielinami i wydalinami zakażonych zwierząt. Pewną rolę w szerzeniu się zakażenia odgrywają ektopasożyty zakażone wirusem (5). Wirus występuje w wydalinach i płynach ustrojowych ozdrowieńców do sześciu miesięcy, a w przypadku zakażenia kanalików nerkowych jest wydalany z moczem nawet przez 9-12 miesięcy (14). W późnym okresie ciąży wirus może zakażać płody i wtedy rodzą się zakażone szczenięta.

Etiologia

Chorobę wywołuje bezotoczkowy wirus o pokrewieństwie genetycznym z wirusem powodującym zakaźne zapalenie tchawicy i oskrzeli psów (CAV-2) (15). Materiałem genetycznym wirusa jest linearny dwupasmowy DNA (16). Wirus najlepiej replikuje się w jednowarstwowej hodowli komórek nerki psa, wywołując zmiany cytopatyczne i pojawienie się wewnątrzjądrowych zasadochłonnych ciałek wtrętowych. CAV-1 poza organizmem zwierzęcia przeżywa od kilku tygodni do kilku miesięcy w zależności od temperatury i wilgotności. W 4-20°C traci zakaźność po kilku tygodniach, w 37°C po 26-29 dniach, w 56°C po 30 minutach, a w 60°C po 3-5 minutach. Utrzymuje zdolności zakaźne przy pH 6-8,5, w wymiocinie przeżywa 10-14 tygodni (12). Wirusa niszczy 1-3% roztwór podchlorynu sodu i 2% roztwór sody kaustycznej.