Alfaksalon to syntetyczny neuroaktywny steroid zwiększający wrażliwość receptorów GABA_A na działanie naturalnego hamującego neuroprzekaźnika – kwasu gamma-aminomasłowego, czego kliniczną konsekwencją jest sedacja, znieczulenie oraz zwiotczenie mięśni szkieletowych. Alfaksalon po raz pierwszy został wprowadzony na rynek jako środek znieczulający w 1971 r., połączony w jednym preparacie z podobnym, ale słabszym steroidem neuroaktywnym – alfadolonem. Liczne powikłania, związane głównie ze stabilizatorem anestetyku, spowodowały jednak jego wycofanie z rynku. Nowa, rozpuszczalna w wodzie postać alfaksalonu znalazła zastosowanie u psów i kotów, a połączenie to zostało wprowadzone na rynek w wielu krajach jako preparat o nazwie Alfaxan.

Środek ten charakteryzuje wywoływanie szybkiej i płynnej indukcji, a nawet doskonałego krótkotrwałego znieczulenia. Alfaksalon może być stosowany jako jedyny anestetyk lub w połączeniu z innymi lekami, m.in. deksmedetomidyną, metadonem, butorfanolem. Dotychczasowe badania oceniające wpływ alfaksalonu na układ krążenia u psów i kotów sugerują minimalne upośledzenie czynności krążeniowo-oddechowej oraz doskonały margines bezpieczeństwa i właściwości znieczulające zależne od dawki, co czyni alfaksalon bardzo dobrym środkiem do krótkotrwałego znieczulenia ogólnego. Ze względu na możliwość wzrostu tętna i rozwój hipotensji powinien być on stosowany z dużą ostrożnością u kotów z chorobami układu krążenia. Lek dostępny jest od kilku lat w wielu krajach, takich jak Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Niemcy, Francja, kraje skandynawskie czy kraje Beneluksu. Powinien być cennym uzupełnieniem oferty leków anestetycznych dla polskich lekarzy weterynarii.

Historia

Już na początku lat czterdziestych XX wieku urodzony na Węgrzech endokrynolog Hans Selye wykazał, że hormony steroidowe (progesteron, dezoksykortykosteron, estrogeny itp.) mogą indukować znieczulenie ogólne po dootrzewnowym lub dożylnym podaniu u myszy, szczurów, świnek morskich, królików i kotów (1). Jego obserwacje zapoczątkowały badania nad pochodnymi steroidowymi, które pozbawione aktywności endokrynologicznej, wywoływały znieczulenie porównywalne, a nawet silniejsze i bezpieczniejsze od takich środków jak pentobarbital, tiopental czy ketamina (2, 3). W badaniach na zwierzętach wykazano szybką indukcję znieczulenia, doskonałą relaksację mięśni, krótki czas trwania, brak powikłań, porównywalny stan układu krążeniowo-oddechowego jak w przypadku innych środków nasennych oraz minimalny efekt kumulacji i wysoki indeks terapeutyczny (3-5).