W artykule zostaną omówione podstawowe badania dodatkowe polegające na pobieraniu materiału diagnostycznego z worka spojówkowego, ze szczególnym uwzględnieniem wymazów. Badaniami dodatkowymi posługujemy się najczęściej, kiedy podstawowe badanie okulistyczne nie daje nam wystarczających odpowiedzi, dotychczasowe leczenie nie przynosi spodziewanych rezultatów lub są one krótkotrwałe. Do pobrania wymazu skłania nas przewlekłe albo nawracające zapalenie spojówek, kiedy podejrzewamy antybiotykooporność bakterii. Wiedza o sposobie pobrania właściwego materiału jest kluczowa dla uzyskania odpowiedzi na nurtujące nas pytania. Tylko przy prawidłowo wykonanym wymazie wykorzystujemy w pełni jego potencjał diagnostyczny.

„A” jak analityka laboratoryjna – zasady pobierania wymazów

Wymaz może być pobierany z worka spojówkowego, rogówki lub zmian na rogówce. Wymaz z worka spojówkowego pobieramy, rolując wymazówkę pomiędzy trzecią powieką a spojówką powiekową. Pamiętamy przy tym, by nie dotykać brzegu powiekowego i skóry powiek (2). Wymazówkę powinno się wyjąć, zachowując jej sterylność. Dla większego komfortu zwierzęcia można zwilżyć końcówkę jałową solą fizjologiczną. Poprawia to też przyleganie materiału do wymazówki (4). Ze względu na krótki czas pobrania wymazu i jego małą inwazyjność wykonuje się je bez sedacji (2). Niewskazane jest podawanie miejscowo kropli znieczulających, które mogą być cytotoksyczne, choć istnieją też badania stwierdzające brak takiego efektu (1).

Wymaz powinno się pobierać przed rozpoczęciem antybiotykoterapii. Jeśli była ona stosowana, zalecane jest odstawienie chemioterapeutyków na minimum pięć dni przed pobraniem próbki. Bezpośrednio po pobraniu wymazu należy zakręcić szczelnie wymazówkę w dołączonej probówce z podłożem odżywczym, które zapewni odpowiednie środowisko dla mikroorganizmów. Jeśli pobieramy materiał suchą wymazówką, powinno się pozwolić jej chwilę wyschnąć przed umieszczeniem w probówce. Tak pobrany materiał można przechowywać przed wysłaniem w temperaturze pokojowej (czas przechowywania przed wysłaniem – wymazówka z podłożem do 72 godzin, wymaz suchy do dwóch tygodni). Niska temperatura może hamować wzrost bakterii i powodować fałszywie ujemne wyniki (2). Najlepiej jednak wysłać materiał do laboratorium w ciągu 24 godzin. Jeśli chcemy pobrać materiał z dwóch worków spojówkowych, używamy dwóch oddzielnych wymazówek (ryc. 1). Wymaz do badania wirusologicznego należy przechowywać i przewozić w lodzie lub na zimnych wkładach. Nie wolno zapomnieć o odpowiednim podpisaniu próbek, na zgłoszeniu można też umieścić opis objawów i historię leczenia.