W maju tego roku w wielu krajach zaczęły mnożyć się doniesienia o zachorowaniach ludzi na ospę małp. Ta wirusowa choroba nie jest nowa i przypadki takie zdarzały się przynajmniej od pół wieku. Występowały one głównie w Afryce bądź u podróżnych z niej powracających i wynikały z bezpośrednich lub pośrednich zakażeń od zwierząt. Novum obecnych zachorowań są natomiast zakażenia człowieka od człowieka, przez co przeniknęły one poza Afrykę, obejmując także wiele krajów europejskich.

Etiologia

Wirus ospy małp należy do rodziny Poxviridae, rodzaju Orthopoxvirus obok 11 innych gatunków, m.in. wirusa ospy krów, wirusa ospy koni, wirusa ospy wielbłądów, wirusa ospy myszy (ektromelii), wirusa ospy prawdziwej człowieka (nie należy go mylić z herpeswirusem wywołującym ospę wietrzną) oraz wirusa krowianki (ang. vacinia virus), pochodzącego prawdopodobnie od wirusa ospy krów, a będącego laboratoryjnym zarazkiem szczepionkowym przeciw ospie prawdziwej.

Niewiele wiadomo o właściwościach wirusa ospy małp. Zapewne jak inne ortopokswirusy jest stosunkowo wytrzymały w środowisku zewnętrznym. Należy liczyć się z tym, że w strupach lub wysuszonym wysięku może przetrwać tygodniami bądź nawet miesiącami, ale najprawdopodobniej temperatura 80°C szybko go inaktywuje, podobnie jak większość środków dezynfekcyjnych z wyjątkiem alkoholu. Wyróżnia się dwie linie genetyczne tego wirusa – zachodnioafrykańską, mniej zjadliwą dla ludzi (śmiertelność około 1-4%), i środkowoafrykańską, bardziej zjadliwą (śmiertelność około 10%, śmiertelność przy ospie prawdziwej wynosiła około 30%). Niezbyt poznane są gatunki wrażliwe na zakażenie wirusem ospy małp. Niewątpliwie wrażliwi są ludzie, wiele gatunków małp, nieświszczuki czarnoogonowe (pieski preriowe), świstaki i wiele innych gryzoni ze szczurami włącznie (choć są duże różnice w stopniu wrażliwości poszczególnych gatunków szczurów) oraz afrojeże (jeże afrykańskie) (1). Niektóre źródła podają, że wrażliwe są też młode króliki i świnie. Natomiast chomiki i kawie domowe (świnki morskie) uchodzą za oporne na to zakażenie. Brak jest informacji na temat wrażliwości pozostałych gatunków.

Historycznie najważniejszym ortopokswirusem jest wirus ospy prawdziwej, który od tysięcy lat wywoływał epidemie ospy dziesiątkujące ludzkość na całym świecie. Ortopokswirusy wykazują pokrewieństwo antygenowe, przez co wywołują krzyżową odporność p...

Epidemiologia

Wirus ospy małp wyizolowano po raz pierwszy w 1958 roku w Danii od chorych małp przywiezionych z Singapuru i stąd wzięła się jego nazwa. Jednak wbrew nazwie rezerwuarem tego zarazka, czyli gatunkiem odpowiedzialnym za jego przetrwanie, nie są małp...