Psy Rozród

Dobre standardy w opiece okołoporodowej nad suką i jej miotem

05/02/2025

Tabela I. Weterynaryjna skala oceny APGAR przeznaczona dla noworodków psich i kocich. Opracowano na podstawie Peterson E.M., Kutzler A.M.: Small Animal Pediatric (2011) oraz Versonesi C.M. i wsp.: An Apgar scoring system for routine assessment of newborn puppy viability and sort-term survival prognosis (2009)

Podsumowanie

Okres odchowu szczeniąt może być bardzo wymagający zarówno pod kątem wiedzy, jak i umiejętności praktycznych. Znajomość przybliżonej daty porodu jest bardzo pomocna w określeniu szans miotu na przeżycie. Suka w tym okresie powinna być uważnie obserwowana na wypadek konieczności udzielenia pomocy manualnej, farmakologicznej lub chirurgicznej w przypadku pojawienia się komplikacji podczas porodu. Noworodki urodzone za wcześnie lub za późno mogą być mniej żywotne i bardziej narażone na rozwinięcie niedotlenienia, hipoglikemii, hipotermii albo odwodnienia. Kluczowe jest wówczas zapewnienie im odpowiedniej opieki – tuż po urodzeniu należy niezwłocznie oczyścić drogi oddechowe, osuszyć i ogrzać szczenię. Noworodek powinien także jak najszybciej napić się siary, która zapewni odpowiedni poziom odporności biernej do czasu aż jego organizm będzie w stanie samodzielnie wytwarzać przeciwciała.

Czynności pielęgnacyjne wykonywane przy szczeniętach powinny uwzględniać ich specyficzną fizjologię. Noworodki w pierwszych tygodniach nie są zdolne do regulowania temperatury wewnętrznej ciała, w związku z tym są uzależnione od temperatury otoczenia i jakości matczynej opieki. Nie mają w pełni rozwiniętego odruchu odkrztuszania – w przypadku konieczności dokarmiania butelką lub sondą należy robić to bardzo ostrożnie, żeby uniknąć ryzyka zalania płuc. Mikcja oraz defekacja następują pod wpływem wylizywania przez sukę okolicy krocza szczenięcia, więc w przypadku zaniedbywania przez nią tego obowiązku odpowiedzialność spada na właściciela. Bardzo przydatne w ocenie zdrowia szczeniąt są codzienne pomiary masy ciała. U szczeniąt regularnie przybierających na wadze szanse na zdrowy odchów są o wiele większe niż u tych, które nie przybierają bądź tracą masę ciała. Na stan zdrowia noworodków może mieć negatywny wpływ wiele czynników. Najistotniejsze jest odpowiednio wczesne dostrzeżenie problemu i szybka reakcja, ponieważ od tego zależy zdrowie całego miotu i powodzenie odchowu.

Ryc. 1-3 – O. Uchańska, ryc. 4-6 – M. Ochota

SUMMARY

Good standards in perinatal care for the pregnant bitch and her litter

This article presents the most important principles of care for the pregnant bitch as well as delivery management and the basics of clinical examination in newborn puppies. During pregnancy, the female body undergoes many important adaptations necessary for the developing pregnancy, parturition and lactation. Appropriate clinical care during this period should be based primarily on preventive measures that are aimed at protecting the health of newborn puppies, as well as early recognition of the first signs of diseases and perinatal complications that pose a potential risk to puppy welfare and survival.

Key words: dog, pregnancy, puppy, newborn

PIŚMIENNICTWO

1. Siena G., Milani C.: Usefulness of Maternal and Fetal Parameters for the Prediction of Parturition Date in Dogs. Animals 2021, 11, 1-17, doi:10.3390/ani11030878.

2. Kutzler M.A., Mohammed H.O., Lamb S.V., Meyers-Wallen V.N.: Accuracy of Canine Parturition Date Prediction from the Initial Rise in Preovulatory Progesterone Concentration. Theriogenology 2003, 60, 1187-1196, doi:10.1016/S0093-691X(03)00109-2.

3. Regazzi F.M., Silva L.C.G., Lúcio C.F., Veiga G.A.L., Angrimani D.S.R., Vannucchi C.I.: Morphometric and Functional Pulmonary Changes of Premature Neonatal Puppies after Antenatal Corticoid Therapy. Theriogenology, 2020, 153, 19-26, doi:10.1016/j.theriogenology.2020.05.005.

4. Arlt S.P.: The Bitch around Parturition. Theriogenology 2020, 150, 452-457, doi:10.1016/j.theriogenology.2020.02.046.

5. Hinderer J., Lüdeke J., Riege L., Haimerl P., Bartel A., Kohn B., Weber C., Müller E., Arlt S.P.: Progesterone Concentrations during Canine Pregnancy. 2021, 1-25.

6. Smith F.O.: Guide to Emergency Interception During Parturition in the Dog and Cat. Vet. Clin. North Am. – Small Anim. Pract. 2012, 42, 489-499, doi:10.1016/j.cvsm.2012.02.001.

7. Münnich A., Küchenmeister U.: Causes, Diagnosis and Therapy of Common Diseases in Neonatal Puppies in the First Days of Life: Cornerstones of Practical Approach. Reprod. Domest. Anim. 2014, 49, 64-74, doi:10.1111/rda.12329.

8. O’Neill D.G., O’Sullivan A.M., Manson E.A., Church D.B., McGreevy P.D., Boag A.K., Brodbelt D.C.: Canine Dystocia in 50 UK First-Opinion Emergency Care Veterinary Practices: Clinical Management and Outcomes. Vet. Rec. 2019, 184, 1-8, doi:10.1136/vr.104944.

9. Runcan E.E.: Coutinho da Silva, M.A. Whelping and Dystocia: Maximizing Success of Medical Management. Top. Companion Anim. Med. 2018, 33, 12-16, doi:10.1053/j.tcam.2018.03.003.

10. Frehner B.L., Reichler I.M., Keller S., Goericke-Pesch S., Balogh O.: Blood Calcium, Glucose and Haematology Profiles of Parturient Bitches Diagnosed with Uterine Inertia or Obstructive Dystocia. Reprod. Domest. Anim. 2018, 53, 680-687, doi:10.1111/rda.13157.

11. Hollinshead F.K., Hanlon D.W., Gilbert R.O., Verstegen J.P., Krekeler N., Volkmann D.H.: Calcium, Parathyroid Hormone, Oxytocin and PH Profiles in the Whelping Bitch. Theriogenology, 2010, 73, 1276-1283, doi:10.1016/j.theriogenology.2009.12.008.

12. Bergström A., Fransson B., Lagerstedt A.S., Kindahl H., Olsson U., Olsson K.: Hormonal Concentrations in Bitches with Primary Uterine Inertia. Theriogenology, 2010, 73, 1068-1075, doi:10.1016/j.theriogenology.2010.01.006.

13. Reports C.: Prolonged Interval between Parturition. Small, 2004, 45.

14. Birger M., Bielas W., Niżański W., Dejneka J.G.: Przypadki nagłe w okresie poporodowym u suk. Weter. w Prakt., 2021, 135-142.

15. Cornelius A.J., Moxon R., Russenberger J., Havlena B., Cheong S.H.: Identifying Risk Factors for Canine Dystocia and Stillbirths. Theriogenology, 2019, 128, 201-206, doi:10.1016/j.theriogenology.2019.02.009.

16. Kusse G., Birhanu M., Ayele T.: Review on Dog Neonatal Mortality. Adv. Life Sci. Technol. 2018, 65, 19-26.

17. Mathews K.A.: Analgesia for the Pregnant, Lactating and Neonatal to Pediatric Cat and Dog. J. Vet. Emerg. Crit. Care 2005, 15, 273-284, doi:10.1111/j.1476-4431.2005.00170.x.

18. Ryan S.D., Wagner A.E.: Cesarean Section in Dogs: Anesthetic Management. Compend. Contin. Educ. Pract. Vet., 2006, 28, 44-45.

19. Veronesi M.C., Panzani S., Faustini M., Rota A.: An Apgar Scoring System for Routine Assessment of Newborn Puppy Viability and Short-Term Survival Prognosis. Theriogenology 2009, 72, 401-407, doi:10.1016/j.theriogenology.2009.03.010.

20. England G.C.W., von Heimendahl A.: BSAVA Manual of Canine and Feline Reproduction and Neonatology, 2010.

21. Peterson E.M., Kutzler A.M.: Small Animal Pediatrics. Elsevier, 2011, ISBN 978-1-4160-4889-3.

22. Reyes-Sotelo B., Mota-Rojas D., Martínez-Burnes J., Olmos-Hernández A., Hernández-Ávalos I., José N., Casas-Alvarado A.. Gómez J., Mora-Medina P.: Thermal Homeostasis in the Newborn Puppy: Behavioral and Physiological Responses. J. Anim. Behav. Biometeorol., 2021, 9, 1-25, doi:10.31893/JABB.21012.

23. Mila H., Grellet A., Delebarre M., Mariani C., Feugier A., Chastant-Maillard S.: Monitoring of the Newborn Dog and Prediction of Neonatal Mortality. Prev. Vet. Med., 2017, 143, 11-20, doi:10.1016/j.prevetmed.2017.05.005.

24. Alonge S., Melandri M.: Effect of Delivery Management on First-Week Neonatal Outcome: How to Improve It in Great Danes. Theriogenology 2019, 125, 310-316, doi:10.1016/j.theriogenology.2018.11.006.

25. Alves I.: A Model of Puppy Growth during the First Three Weeks. Vet. Med. Sci. 2020, 6, 946-957, doi:10.1002/vms3.322.

26. Chastant S., Mila H.: Passive Immune Transfer in Puppies. Anim. Reprod. Sci., 2019, 207, 162-170, doi:10.1016/j.anireprosci.2019.06.012.

27. Mila H., Grellet A., Mariani C., Feugier A., Guard B., Suchodolski J., Steiner J., Chastant-Maillard S.: Natural and Artificial Hyperimmune Solutions: Impact on Health in Puppies. Reprod. Domest. Anim., 2017, 52, 163-169, doi:10.1111/rda.12824.

28. Chastant-Maillard S., Freyburger L., Marcheteau E., Thoumire S., Ravier J.F., Reynaud K.: Timing of the Intestinal Barrier Closure in Puppies. Reprod. Domest. Anim., 2012, 47, 190-193, doi:10.1111/rda.12008.