Varroa destructor jest nadal groźnym pasożytem pszczół miodnych. Ograniczenie jego występowania w rodzinach pszczelich jest trudne i zależy od wielu czynników. Najbardziej istotna rola w jego zwalczaniu nie przypada jednak lekarzowi weterynarii. Niniejsze opracowanie przybliża aktualną sytuację na styku weterynarii i pszczelarstwa oraz ma za zadanie ułatwić lekarzowi postępowanie przy zwalczaniu tego roztocza z wykorzystaniem dostępnych zarejestrowanych preparatów.

Varroa destructor to roztocze pasożytujące na pszczole miodnej (Apis mellifera) (ryc. 1). Pochodzą one z Azji Wschodniej i rozprzestrzeniły się na całym świecie w połowie XX wieku (1). W Polsce po raz pierwszy zostały wykryte w 1981 roku w okolicach Kraśnika (2). Powodują chorobę pszczół dorosłych i czerwiu nazywaną warrozą pszczół (varrosis). Pasożyt ten jest genetycznie labilny, zdolny do szybkich mutacji, dlatego łatwo rozprzestrzenia się w środowisku, co przyczynia się do obniżenia liczebności światowej populacji pszczół. Odżywia się ciałem tłuszczowym i hemolimfą, powodując jej znaczne ubytki w organizmie owada. Przekłada się to na różne zaburzenia anatomiczno-fizjologiczne, na przykład zmniejszenie masy ciała, krótszy odwłok (3). Jednocześnie jest aktywatorem i wektorem wielu groźnych wirusów występujących u pszczół (na przykład wirus choroby zdeformowanych skrzydeł – deformed wing virus, wirus choroby woreczkowej czerwiu – sacbrood virus, wirus ostrego paraliżu pszczół – acute bee paralisis virus, wirus kaszmirski – kashmir bee virus, wirus powolnego paraliżu – chronic bee paralisis virus) (4). W efekcie pszczoła robotnica nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować i spełniać swoich zadań.

Rodzina pszczela zarażona Varroa powinna być poddana leczeniu. Zwalczanie tego pasożyta jest jednak trudne z wielu względów. Jednym z nich jest ograniczona liczba skutecznych leków, drugim nieprawidłowe lub nieterminowe wprowadzanie leku do ula (5). Dlatego niezmiernie istotne jest umiejętne ich stosowanie w celu uniknięcia przede wszystkim ich kumulacji w produktach pszczelich przeznaczonych dla człowieka oraz powstawania oporności na nie u roztoczy. Warroza według prawodawstwa Unii Europejskiej znajduje się na liście chorób podlegających obowiązkowi rejestracji. Dostępne są różnego rodzaju preparaty do jej zwalczania (tab. I). Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie właściwego postępowania w zwalczaniu warrozy, szczególnie lekarzom, którzy nie zajmują się tym gatunkiem na co dzień.