Bakterie należące do klasy Clostridia wytwarzają największą liczbę toksyn spośród wszystkich rodzajów bakterii. Wśród gatunków należących do rodzaju Clostridium C. perfringens jest najbardziej toksynotwórczą, a jednocześnie najbardziej rozpowszechnioną bakterią wchodzącą w skład mikrobioty przewodu pokarmowego zwierząt i ludzi. W medycynie weterynaryjnej C. perfringens jest odpowiedzialna za kilka chorób, głównie rozwijających się w obrębie jelit. W ciągu ostatnich kilku lat osiągnięto znaczący postęp w rozumieniu zakażenia C. perfringens u zwierząt. Rola Clostridioides difficile w chorobie jelit u psów pozostaje zagadkowa. W niektórych badaniach odnotowano związek między obecnością toksyn C. difficile w kale a biegunką. Pozostaje jednak do ustalenia, czy zakażenie C. difficile jest przyczyną choroby, istotną koinfekcją czy też jest ona nieszkodliwym komensalem.

Wstęp

Clostridium perfringens i Clostridioides difficile są dobrze znanymi patogenami jelitowymi ludzi i wielu gatunków zwierząt. Zakażenia na tle obu bakterii mogą powodować biegunki o różnym przebiegu, poczynając od łagodnych, przez ciężkie i krwotoczne. Obserwuje się zarówno biegunki o przebiegu ostrym, jak i przewlekłym (trwające dłużej niż trzy tygodnie). W przypadku C. difficile możemy mieć do czynienia z krwotocznym biegunkowym zapaleniem jelita cienkiego i grubego (CDAD, ang. Clostridioides difficile-associated disease). C. perfringens jest częścią fizjologicznej flory bakteryjnej jelit psów i izolowana jest u ponad 80% psów z biegunką i bez biegunki. Enterotoksyny C. perfringens zostały wykryte w próbkach kału od psów cierpiących z powodu dysbiozy jelitowej, ale jak podają E. Westermarck i wsp., toksyna ta stwierdzana jest również u 14% psów bez objawów biegunki (18).

Etiologia

Clostridioides difficile, dawniej Clostridium difficile, jest znana jako patogen będący możliwą przyczyną zaburzeń jelitowych u zwierząt domowych, zwłaszcza u psów (6). Jest beztlenową Gram-dodatnią pałeczką mogącą występować w dwóch stanach – jako forma wegetatywna, która rozmnaża się w przewodzie pokarmowym, oraz jako wydalany z kałem przetrwalnik, odporny na czynniki środowiskowe i zdolny przetrwać przez dłuższy czas w środowisku. Zarodnik jest formą zakaźną, podczas gdy komórki wegetatywne są formą czynną metabolicznie, która może produkować toksyny, powodując tym samym chorobę, oraz wytwarzać zarodniki.

Zjadliwość jest zwykle przypisywana dwóm głównym toksynom – toksynie A (TcdA) i toksynie B (TcdB), przy czym niektóre szczepy wytwarzają toksynę binarną (CDT). Większość szczepów wytwarza jednocześnie TcdA i TcdB lub wszystkie trzy toksyny. Chorob...