Anestezjologia
Znieczulenie psów i kotów do zabiegów laparoskopowych – technika anestezji i monitorowanie pacjenta
dr n. wet. Piotr Skrzypczak1
dr hab. Agnieszka Antończyk1
dr hab. Przemysław Prządka1
lek. wet. Mirosław Kuberka2
dr n. wet. Bartłomiej Liszka1
W wielu ośrodkach na świecie zajmujących się leczeniem chirurgicznym zwierząt coraz więcej zabiegów wykonywanych jest metodą laparoskopową. Wiąże się to zarówno z rozwojem nowych technik w medycynie człowieka, które następnie wprowadzane są do weterynarii, jak i wzrostem umiejętności operatorów.
Istnieje szereg dowodów wskazujących, że zabiegi laparoskopowe mniej obciążają pacjentów w okresie pooperacyjnym ze względu na znacząco mniejszy uraz chirurgiczny (1-3). Zmniejszenie bólu śród- i pooperacyjnego ogranicza zapotrzebowanie na leki przeciwbólowe, wcześniej po zabiegu uruchamia pacjenta, przyczyniając się do szybszego powrotu do zdrowia (2, 3). Argumenty te są szczególnie ważne w przypadku małych zwierząt, u których zmniejszenie rozległości zabiegu oraz bólu w okresie pooperacyjnym i związane z tym ograniczenie dawek analgetyków skraca znacząco czas rekonwalescencji, minimalizuje ryzyko powikłań, zwłaszcza wynikających z farmakoterapii, i wkomponowuje się w oczekiwania właścicieli w odniesieniu do skrócenia domowej opieki pooperacyjnej.
Mimo wielu zalet chirurgii małoinwazyjnej, procedury laparoskopowe wiążą się też z ryzykiem zarówno chirurgicznym, jak i anestezjologicznym. Wykazano, że w związku ze wzrostem liczby, a szczególnie złożoności procedur wykonywanych tą metodą odsetek powikłań jest obecnie porównywalny z laparotomią (4). Gwałtowny rozwój chirurgii małoinwazyjnej doprowadził do sytuacji, w której coraz częściej zabiegom laparoskopowym poddaje się zwierzęta chore, często z poważnymi zaburzeniami ogólnymi. Pacjenci z zaawansowanymi chorobami układu krążenia i płuc są zatem bardziej narażeni na powikłania związane ze zmianami hemodynamicznymi i oddechowymi, powodowane wzrostem ciśnienia śródbrzusznego (5). Z powyższego wynika, że anestezjolog znieczulający do laparoskopii musi przygotować się do innego rodzaju komplikacji niż w przypadku chirurgii otwartej.
Mimo że laparoskopia charakteryzuje się określoną specyfiką wynikającą z potrzeby wytworzenia przestrzeni w jamie brzusznej, dzięki której możliwe są określone manipulacje chirurgiczne, podstawowe zasady znieczulenia ogólnego są takie same jak w chirurgii otwartej. Podobnie jak w przypadkach klasycznej laparotomii, u każdego pacjenta należy zastosować indywidualny plan znieczulenia, obejmujący przygotowanie anestezjologa do zabiegu, odpowiednie przygotowanie pacjenta oraz sprzętu. Znieczulenie do laparoskopii wymaga rozumienia skutków fizjologicznych związanych z wdmuchiwaniem (insuflacją) dwutlenku węgla do jamy brzusznej, pozycją ciała wymaganą przy dostępie laparoskopowym, jak również uwarunkowań dotyczących samego zabiegu chirurgicznego i specyficznych warunków panujących na sali operacyjnej.

