Anaplazmoza to rozpowszechniona na całym świecie choroba wywoływana przez bakterie z rodzaju Anaplasma i przenoszona przez kleszcze. Choroba dotyka wiele gatunków zwierząt, zarówno towarzyszących, jak i gospodarskich. Zakażeniu mogą ulegać także ludzie.

Bakterie z rodzaju Anaplasma (A.) to Gram-ujemne wewnątrzkomórkowe patogeny, wśród których wyróżniamy kilka gatunków o odmiennym powinowactwie do komórek gospodarza. A. marginale, A. centrale, A. ovis, A. coaudatum, A. capra atakują erytrocyty, A. platys, A. odocoilei – płytki krwi, A. bovis – monocyty, a A. phagocytophilum – granulocyty obojętno- i kwasochłonne (1). Przypo­rządkowanie najczęściej występujących anaplazm do gatunku narażonego gospodarza i potencjalnego wektora znajduje się w tab. I.

Choroba występuje zazwyczaj w okresie od wiosny do jesieni i jest związana ze zwiększoną aktywnością kleszczy. W Polsce anaplazmoza przenoszona jest najczęściej przez kleszcze z rodzaju Ixodes i Rhipicephalus, jednakże z racji zmian klimatycznych na naszym terenie pojawiają się także inne, nowe gatunki, jak chociażby z rodzaju Haemaphysalis, które również mogą stanowić zagrożenie (2). Rezerwuarem bakterii z rodzaju Anaplasma są głównie gryzonie oraz jeleniowate. Do zakażenia ssaka dochodzi za pośrednictwem wydzieliny z gruczołów ślinowych kleszczy, które w większości przypadków muszą przebywać na ciele żywiciela przez przynajmniej 24-48 godzin. Dlatego kleszcze powinny być usunięte z ciała gospodarza jak najwcześniej, by minimalizować ryzyko zakażenia (3).

Okres inkubacji dla A. phagocytophilum wynosi około 1-2 tygodni (4). Warto zauważyć, że jest on krótszy niż okres inkubacji boreliozy, który u psów wynosi od 60 do 90 dni. Może to stanowić pomoc w diagnostyce różnicowej choroby. Bezpośrednia transmisja bakterii Anaplasma między zakażonymi zwierzętami wydaje się mało prawdopodobna i nie została dotychczas udokumentowana. Częstotliwość występowania anaplazmozy u zwierząt towarzyszących w Polsce stale rośnie, a oprócz przypadków wśród psów opisywane są coraz częściej przypadki choroby u kotów (5-7).

Patogeneza

Anaplazmy to bakterie wewnątrzkomórkowe, więc w ich zwalczanie zaangażowana powinna być głównie odpowiedź komórkowa. Mechanizmy odpornościowe w przebiegu anaplazmozy nie są jednak jednoznaczne i w dużej mierze wciąż nie zostały do końca poznane. W...

A. phagocytophilum jest jednak jednym z nielicznych patogenów, które przeżywają i namnażają się w cytoplazmatycznych wakuolach neutrofili, dodatkowo opóźniając ich apoptozę (9). Mechanizmy pozwalające na uniknięcie toksycznego działania neutrofili...