W końcu lat 50. i na początku 60., w początkowym okresie zmasowanej akcji zwalczania gruźlicy bydlęcej (akcja trwała do 1975 r.), średni odsetek bydła uznanego za zakażone wynosił 23,0%. Jednocześnie prątek bydlęcy (Mycobacterium bovis) stanowił przyczynę gruźlicy u niemal połowy zakażonych świń (13) oraz ponad 10% infekcji u ludzi. Bardzo często była to gruźlica pozapłucna. Znaczny odsetek stanowiły też przypadki gruźlicy kości i układu moczowego (14).

Po zwalczeniu gruźlicy bydlęcej głównymi czynnikami zoonotycznymi wśród prątków są prątki ptasie i atypowe, ale ciągle na całym świecie spotykane są infekcje M. bovis u ludzi (2, 7, 8, 10). Zakażenia te są szczególnie niebezpieczne u osób z niedoborami odporności, np. leczonych lekami immunosupresyjnymi, po przeszczepach narządów lub chorych na AIDS. Wśród nosicieli wirusa HIV prątki, w tym prątek bydlęcy i niektóre prątki atypowe, stanowią jedną z głównych przyczyn śmierci (1, 3). Obecnie, gdy odsetek bydła uznanego za zakażone waha się w granicach tysięcznych ułamków procenta, prątek bydlęcy i u świń, i u ludzi powoduje tylko pojedyncze, sporadyczne zakażenia na przestrzeni kilku lat.

Do zakażenia człowieka, a szczególnie dzieci, może dojść stosunkowo łatwo, głównie wskutek bezpośredniego kontaktu z zakażonym zwierzęciem lub w wyniku spożywania produktów pochodzących od takich zwierząt. Zmiany gruźlicze wywołane prątkiem bydlęcym u ludzi lokalizują się zwykle poza płucami – w kościach, stawach, nerkach, oponach mózgowych i innych narządach, a także w węzłach chłonnych (głównie szyjnych i pachowych). Człowiek zakażony Mycobacterium bovis może stanowić zagrożenie dla bydła. Zanotowano wiele przypadków, w których źródłem zakażenia dla krów byli chorzy na gruźlicę zatrudnieni przy ich obsłudze (13).