Fizjoterapia i zwyrodnienie stawów u kotów
Lek. wet. Ludovica Dragone, DVM, CCRP
Amb. Vet. Dog Fitness, Reggio Emilia, Włochy
Fizjoterapia weterynaryjna jest wykonywana według tych samych zasad jak w medycynie człowieka i może być stosowana zarówno u psów, jak i u kotów. W przypadku kota jako pacjenta przydatne są dodatkowe rozwiązania. Dla stale rosnącej liczby chorób fizjoterapia nie jest już zalecana jako „prosta” alternatywa dla zabiegu chirurgicznego lub rutynowego leczenia, ale jako niezbędny element i podstawa sukcesu terapeutycznego. Waga fizjoterapii w terapii łączonej zwyrodnienia stawów nie podlega dyskusji.
Summary
Physical Therapy and Osteoarthritis in the Cat
Physical therapy in domestic animals has the same objectives as in human medicine, but cats need some special attention due to their specific traits. Primary objectives are to relieve pain, promote joint mobilization to ensure a good ROM, and maintain a good muscle mass to avoid muscle atrophy and contractures. For all these reasons the role of physical therapy in the multimodality management of OA is really important. Therapists can use passive and active therapeutic exercises, superficial thermal modalities, massage, hydrotherapy, NMES, ultrasound, diathermy and laser therapy with some special modifications.
Key words: physical therapy, osteoarthritis, cat
Kot jest bez wątpienia pacjentem, którego wysoki próg bólowy wymaga często leczenia zachowawczego w celu przeciwdziałania skutkom zwyro-dnienia stawów. Skuteczną bronią w walce o dobrostan kota jest użycie większej liczby metod w leczeniu zachowawczym zwyro-dnienia stawów. Terapia łączona zakłada zatem kontrolowanie masy ciała, leczenie farmakologiczne, stosowanie nutriceutyków i fizjoterapii.
Fizjoterapia w walce ze zwyrodnieniem stawów składa się z różnych metod, zarówno manualnych, jak i instrumentalnych. Jeśli chodzi o metody manualne, możemy wyróżnić:
- zimno lub ciepło stosowane powierzchniowo
- masaż
- ćwiczenia bierne
- ćwiczenia aktywne
- hydroterapię.
Z kolei techniki instrumentalne to:
- elektrostymulacja
- ultradźwięki
- diatermia
- laseroterapia.
W krioterapii (ryc. 1) powierzchniowe stosowanie zimna daje efekt przeciwbólowy wskutek podnoszenia progu bólowego i zmniejszania szybkości przewodzenia we włóknach czuciowych. Ponadto ochładzanie tkanek powoduje obniżenie miejscowego metabolizmu, inhibicję mediatorów stanu zapalnego, histaminy, systemów enzymatycznych, przyczyniając się do zmniejszenia uszkodzenia tkanek.
Korzyści wynikające z powierzchniowego stosowania ciepła to zwiększenie miejscowego przepływu krwi, zmniejszenie bolesności (Gate Theory Control of Pain), miorelaksacja oraz zwiększenie elastyczności tkanek.
Jeżeli chcemy wykorzystać terapię ciepłem w przypadku tkanek głębiej położonych, należy użyć technik instrumentalnych, tzn. ultradźwięków, diatermii oraz laseroterapii. Ultradźwięki mogą być stosowane pulsacyjnie lub w sposób ciągły (z większym efektem cieplnym) i przenikają tkanki do głębokości 5 cm. Przyczyniają się do zmniejszenia bólu i redukcji kurczów mięśniowych (ryc. 2) oraz poprawiają elastyczność kolagenu, a co za tym idzie – zwiększają zakres ruchów w stawach oraz zmniejszają ich sztywność dzięki ćwiczeniom. Ponadto fale ultradźwiękowe poprawiają ukrwienie oraz wymianę metabolitów w miejscu ich stosowania.
Diatermia (ryc. 3) wymaga użycia pola elektromagnetycznego o wysokiej częstotliwości. Działa sedacyjnie na włókna nerwowe czuciowe, powoduje analgezję i miorelaksację. Im wyższa częstotliwość będzie stosowana, tym większe będą efekty termiczne.
Laseroterapia także działa do głębokości 5 cm, ale efekty terapeutyczne zmniejszają się wraz z głębokością. Powoduje ona rozgrzewanie tkanek, działa przeciwbólowo, sprzyja angiogenezie, gojeniu się tkanek (także kostnej) oraz przywraca prawidłowe odżywienie tkanki chrzęstnej.
Inną metodą instrumentalną używaną w przypadku zwyrodnienia stawów u kotów jest elektrostymulacja. Ogólnie wykorzystuje się jej efekt uśmierzania bólu i(lub) pobudzający, dzięki stymulacji motoneuronów za pomocą TENS (Transcutaneal Electrical Nerve Stimulation). Umieszczając elektrody na powierzchni skóry (ryc. 4), możemy stymulować skurcze wybranych partii mięśni, które wskutek nieużywania ulegają atrofii. Z uwagi na zmniejszone wymiary grup mięśniowych należy stosować igły do akupunktury, co jest widoczne na zdjęciu.
Za pomocą określonych ćwiczeń – aktywnych lub biernych – można zwiększać w widoczny sposób ruchomość określonych stawów i sprzyjać pracy specyficznych mięśni. Dzięki prostym ćwiczeniom poprawiającym zakres ruchów, czy to w kończynach piersiowych, czy miednicznych, można poprawić amplitudę ruchów poszczególnych stawów (ryc. 5).
Najlepszą metodą niewywierającą szczególnego obciążenia jest hydroterapia, dzięki której kot może pływać lub, co jest jeszcze korzystniejsze, spacerować w wodzie.
