dr hab. Wojciech Zygner

dr n. wet. Olga Gójska-Zygner

dr n. wet. Paweł Górski

dr n. zootech. Justyna Bartosik

Pasożytnicze stawonogi (owady i roztocze) przenoszą u ludzi i zwierząt choroby zakaźne i pasożytnicze. Część z tych chorób to zoonozy. W poniższym artykule przedstawiono w skrótowej formie trzy choroby pasożytnicze psów przenoszone przez stawonogi – dipylidiozę, dirofilariozę podskórną i babeszjozę, ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki i zwalczania. Objętość tekstu ograniczono do minimum, aby ułatwić szybkie odnalezienie w treści przydatnych informacji poszukiwanych przez lekarza praktyka.

Choroba przenoszona przez stawonogi

• Zakaźna lub pasożytnicza choroba, nazywana również chorobą transmisyjną (1).
• Wektor (przenosiciel) chorób transmisyjnych u psów w Polsce – pchły, wszoły, komary i kleszcze.
• Występujące endemicznie u psów w Polsce: babeszjoza, dipylidioza i dirofilarioza podskórna (tab. I) (2, 3, 4).

Tabela I. Endemicznie występujące w Polsce pasożytnicze choroby psów przenoszone przez stawonogi

Dipylidioza

• Przenoszona przez pchły i wszoły choroba spowodowana inwazją tasiemca Dipylidium caninum (tab. II) (12).
• Główny objaw inwazji – świąd okolicy odbytu, intensywne inwazje – biegunki lub zaparcia.
• Stwierdzane przypadki inwazji bezobjawowych (14).
• Rozpoznanie inwazji oparte na bezpośrednim lub pośrednim stwierdzeniu obecności pasożyta (tab. III). W zdecydowanej większości przypadków fałszywie ujemny wynik mikroskopowego badania kału (14, 15).
• Zwalczanie inwazji: leczenie przyczynowe oraz zwalczanie żywiciela pośredniego (tab. IV).

Tabela II. Charakterystyka tasiemca Dipylidium caninum (12, 13)

Tabela III. Rozpoznawanie inwazji Dipylidium caninum u psów (14)

Ryc. 1. Świeży człon tasiemca Dipylidium caninum.

Ryc. 2. Wysuszone człony tasiemca Dipylidium caninum.

Ryc. 3. Pchła Ctenocephalides felis (pow. 40×) – gatunek pasożytujący u psów i kotów.

Tabela IV. Zwalczanie inwazji Dipylidium caninum (13, 14, 16, 17, 18, 19)

Dirofilarioza podskórna

• Choroba spowodowana inwazją nicienia Dirofilaria repens (tab. V).
• Inwazja w wielu przypadkach bezobjawowa. Najczęstsze objawy u psów: guzy podskórne, miejscowe lub uogólnione zapalenie skóry, świąd, wyłysienia (21, 22).
• Rozpoznanie inwazji oparte na stwierdzeniu larw L1 we krwi (mikrofilarie), identyfikacji dorosłych osobników usuniętych z guzów podskórnych lub wykryciu we krwi DNA pasożyta (tab. VI).
• Zwalczanie inwazji: zapobieganie inwazji oraz leczenie przyczynowe (tab. VII).