Nadczynność tarczycy jest najczęściej opisywaną endokrynopatią występującą u kotów w starszym wieku. Istota choroby polega na nadmiernym wydzielaniu hormonów tarczycy przez zmieniony chorobowo gruczoł tarczycowy. Objawy kliniczne mają charakter ogólnoustrojowy ze względu na funkcję metaboliczną, jaką pełnią między innymi hormony tarczycy.

Nadczynność tarczycy diagnozowana jest zwykle u kotów w wieku 12-13 lat. Dane literaturowe wskazują na występowanie nadczynności u zwierząt w wieku 4-13 lat i starszych. Zmiany chorobowe prawie zawsze wynikają z przewlekłej choroby jednego lub dwóch płatów tarczycy.

U większości kotów wyczuwalne są pojedyncze albo mnogie guzki w okolicy dobrzusznej szyi. Badaniem histopatologicznym stwierdza się rozrost tkanki charakterystyczny dla gruczolaka. Rak tarczycy u kotów występuje w mniej niż 5% przypadków.

U 70% kotów z nadczynnością tarczycy zajęte są oba płaty gruczołu. U około 10-15% zwierząt płaty są symetrycznie powiększone, a około 3-5% kotów ma nadczynną tkankę tarczową w przednim śródpiersiu. Jeżeli proces chorobowy dotyczy jednego płata (około 20% przypadków), to drugi ulega zanikowi ze względu na hamujące działanie nadczynnej tkanki tarczycy na wydzielanie TSH.

Patogeneza procesu chorobowego nie jest do końca wyjaśniona. Na powstanie zmian mają wpływ czynniki immunologiczne, zakaźne, pokarmowe, środowiskowe oraz genetyczne. Badania epidemiologiczne wskazują na związek między spożywaniem puszkowanych karm komercyjnych a ryzykiem wystąpienia choroby u kotów. Może to sugerować obecność czynnika wolotwórczego w karmie (nadmiar jodu, flawonoidy sojowe).

Badania wskazują, że nadczynność tarczycy rozpoznawana jest najczęściej u kotów niewychodzących i korzystających ze żwirku w kuwetach.

Badania wykazały nadekspresję onkogenu c-ras w obszarach przerostu guzkowatego tarczycy u kotów. Może to oznaczać, że jego mutacja odgrywa dużą rolę w patogenezie nadczynności tarczycy.

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne mają charakter wieloukładowy. Bardzo rzadko właściciel chorego kota przyprowadza pacjenta z sugestią, że wyczuwa guz w okolicy szyi zwierzęcia.

Typowy objaw nadczynności tarczycy to utrata masy ciała, która nierzadko może przybierać cechy wyniszczenia. Równocześnie występuje nadmierny apetyt oraz nadaktywność. Zazwyczaj objawom wychudzenia towarzyszy biegunka, co może mylnie wskazywać na zakażenie bakteryjne lub wirusowe, inwazję pasożytniczą albo przewlekłą chorobę układu pokarmowego, w tym wątroby bądź trzustki. Czasem jest odwrotnie – bywa, że jedynym objawem klinicznym są zaparcia, wymioty oraz brak apetytu.