Niedoczynność tarczycy (hipotyroidyzm) to jedna z najczęściej występujących endokrynopatii u psów. Jest to choroba metaboliczna dotycząca całego organizmu, której obraz kliniczny jest nieswoisty i bardzo zmienny. Może ujawniać się zarówno w postaci objawów dermatologicznych, jak i ogólnoustrojowych. Zmiany skórne są różnorodne i występują w 60-80% przypadków. Nie zawsze są charakterystyczne i silnie wyrażone, dlatego często są błędnie rozpoznawane.

Fizjologia gruczołu tarczowego

Funkcje wydzielnicze gruczołu tarczowego podlegają działaniu osi podwzgórze–przysadka–tarczyca na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego. Tyreoliberyna (TRH – thyrotropin-releasing hormone) – hormon produkowany przez podwzgórze – pobudza część gruczołową przysadki do wydzielania tyreotropiny (TSH – thyroid-stimulating hormone), która z kolei stymuluje komórki nabłonka pęcherzykowego tarczycy do aktywności wydzielniczej. Wytwarzają one głównie tyroksynę (T4, tetrajodotyroninę) oraz małe ilości (około 20%) trójjodotyroniny (T3). Najwięcej T3 powstaje w tkankach obwodowych poprzez dejodynację T4 pełniącej funkcję prohormonu.

Większość osoczowej T4 i T3 związana jest z białkami, a tylko wolne formy tyroksyny (fT4) i trójjodotyroniny (fT3) są aktywne metabolicznie. W postaci niezwiązanej krąży mniej niż 0,05% T4 i mniej niż 0,5% T3 (2, 9, 10).

Wpływ hormonów tarczycy na skórę

Hormony tarczycy odgrywają ważną rolę w utrzymaniu prawidłowej funkcji skóry. Poprzez bezpośredni wpływ na proces różnicowania się keratynocytów zapewniają równowagę pomiędzy procesami złuszczania się a odnowy naskórka. Regulując lipogenezę i syntezę steroli w keratynocytach, uczestniczą w tworzeniu bariery ochronnej skóry, która zapobiega nadmiernej utracie wody. Ponadto, biorąc udział w regulacji syntezy i katabolizmu glikozaminoglikanów w skórze, wpływają na jej sprężystość i grubość. Hormony gruczołu tarczowego oddziałują również na wygląd i wzrost włosów. Inicjują fazę anagenową wzrostu włosa, podczas której przyrasta on na długość, a dzięki regulacji pracy gruczołów łojowych zapewniają jego odpowiednie nawilżenie i połysk (2, 11). Przyspieszają także proces gojenia się ran poprzez stymulację syntezy kolagenu oraz indukcję proliferacji fibroblastów i komórek naskórka (11).

Klasyfikacja i patogeneza hipotyreozy

Niedoczynność tarczycy u psów może być wrodzona lub nabyta. Hipotyroidyzm wrodzony jest bardzo rzadko diagnozowany, gdyż większość płodów zamiera przed narodzinami. Jego prawdopodobne przyczyny to zaburzenia w rozwoju tarczycy, niedobór jodu bądź zaburzenia w wydzielaniu TSH. Hipotyroidyzm nabyty występuje u psów dorosłych i może być pierwotny lub wtórny.