Wyspiaki – guzy wewnątrzwydzielniczej części trzustki – są główną przyczyną hipoglikemii u starszych psów. Wraz ze spadkiem stężenia glukozy we krwi pojawiają się najczęściej zaburzenia świadomości, omdlenia i drgawki, często mylnie sugerujące padaczkę. Leczeniem z wyboru jest chirurgiczne usunięcie guza. Prednizolon i diazoksyd stanowią farmakologiczną alternatywę u pacjentów, u których niemożliwe jest przeprowadzenie zabiegu. Przypadek opisuje 15-letniego psa, u którego rozpoznano wyspiaka trzustki w oparciu o wyniki stężenia insuliny i glukozy na czczo. Leczenie farmakologiczne prednizolonem i diazoksydem unormowało stężenie glukozy na 20 miesięcy.

Wprowadzenie

Wyspiaki (insulinoma) to guzy pochodzące z komórek β części wewnątrzwydzielniczej trzustki, które wydzielają nadmierną ilość insuliny, powodując hipoglikemię. Zwykle pojawiają się u psów dorosłych między 4. a 15. rokiem życia. Rasami predysponowanymi są owczarki niemieckie, boksery, foksteriery, golden retrievery i setery irlandzkie. Guzy te były również obserwowane u kotów i tchórzofretek (ryc. 1). Są to na ogół nowotwory złośliwe, które często dają przerzuty do wątroby, śledziony i okolicznych węzłów chłonnych, rzadko zaś do płuc. Wyspiaka sugeruje niskie stężenie glukozy z wysokim stężeniem insuliny u zwierząt badanych na czczo. Za większość objawów klinicznych u pacjentów z wyspiakiem odpowiedzialna jest hipoglikemia, która, jak wiadomo, może mieć wiele innych przyczyn. Objawy wyspiaka są dość swoiste i tworzą zespół o nazwie triada Whipple’a – objawy hipoglikemii, obniżone stężenie glukozy we krwi żylnej i ustępowanie objawów hipoglikemii po unormowaniu stężenia glukozy we krwi. Występują w okresie głodzenia, po którym stężenie glukozy we krwi spada, i ustają, gdy chory otrzyma węglowodany. Dlatego u pacjenta, u którego wystąpiły epizody drgawek z poprawą stanu klinicznego bezpośrednio po podaniu glukozy, musimy brać pod uwagę przede wszystkim obecność wyspiaka trzustki.

Skutki hipoglikemii

Objawy kliniczne hipoglikemii są wynikiem zarówno spadku ilości glukozy, która dociera do mózgu, jak i pobudzenia układu sympato-nadnerczowego. Ośrodkowy układ nerwowy jest zależny od stałego dopływu glukozy z krwi. Kiedy stężenie jej obniża się poniżej określonego progu, dochodzi do nieprawidłowej czynności komórek nerwowych, spowodowanej brakiem źródła energii, jakim jest glukoza. Skutkiem tego jest pojawienie się neurologicznych objawów hipoglikemii. Początkowo organizm stara się zwalczyć objawy niskiego stężenia cukru, aktywując układ adrenergiczny, czego efektem jest przyspieszenie pracy serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi, uczucie niepokoju i drżenie. Kiedy stężenie glukozy w osoczu obniży się do wartości 55 mg/dl i poniżej, pojawiają się objawy neuroglikopenii – osłabienie, zaburzenia świadomości, drgawki i śpiączka hipoglikemiczna (1, 2).