Terapia przeciwbólowa jest jednym z zadań anestezjologii weterynaryjnej. Wykorzystanie odpowiedniego schematu leczenia bólu oraz okołooperacyjnego zabezpieczenia przeciwbólowego jest wyzwaniem dla każdego lekarza weterynarii borykającego się z anestezjologią. Obecnie analgezja okołozabiegowa osiągana jest przez schemat multimodalny, tj. użycie kilku leków o różnym pochodzeniu, wykazujących w stosunku do siebie synergizm. Leki opioidowe są grupą leków, którą można z powodzeniem stosować w terapii bólu przed-, śród- i pooperacyjnego, wykazującą właściwości synergistyczne z innymi grupami leków analgetycznych.

Ból (łac. dolor, gr. algos, odyne) jest zjawiskiem wszechobecnym, najczęstszym odczuciem występującym w życiu zarówno człowieka, jak i zwierząt. Może być związany z uszkodzeniem tkanek lub pojawiać się bez zmiany ich struktury, chociaż najczęściej powstaje wówczas, kiedy w organizmie toczy się proces patologiczny. Definicja bólu przyjęta w 1979 roku przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Badań nad Bólem mówi, że „jest to nieprzyjemne, zmysłowe i emocjonalne odczucie towarzyszące istniejącemu lub zagrażającemu uszkodzeniu tkanki albo odnoszone do takiego uszkodzenia” (1).

Jeżeli nie dochodzi do uszkodzenia tkanek, a tylko do stymulacji nocyceptywnej, czyli prostego pobudzenia receptorów bólowych, ból określa się jako fizjologiczny. W takich sytuacjach jest on zazwyczaj proporcjonalny do wyzwalającego go bodźca, a krótkie uaktywnienie nocyceptywne prowadzi do krótkiego odczuwania bólu. Jeśli dochodzi do stanu zapalnego, na przykład indukowanego chirurgicznie urazu tkanek, ból nasila się i utrzymuje zwykle dłużej niż wyzwalający go bodziec. Następuje wówczas zmiana właściwości i wrażliwości zarówno zakończeń nerwowych, jak i struktur ośrodkowego układu nerwowego. Pojawiają się allodynia, czyli obniżenie progu pobudliwości, oraz hiperalgezja, czyli wzrost odpowiedzi na stymulację bólową – zwiększone odczuwanie bólu w miejscu urazu i w otaczających tkankach. Faza stanu zapalnego, określana też jako tzw. zapalenie neurogenne, jest więc okresem, w którym staramy się złagodzić ból wywołany przez chirurga lub zapobiec jego wystąpieniu. Jeśli bowiem stan zapalny jest nieleczony, a ból utrzymuje się zbyt długo, mogą pojawić się zmiany neuroplastyczne w systemie nocyceptywnym, prowadzące do przejścia bólu ostrego w przewlekły. Na tym etapie ścisła zależność między urazem a bólem zostaje utracona. Wykazano silną korelację pomiędzy ciężkim, ostrym bólem śród- i pooperacyjnym a rozwojem bólu przewlekłego (2).