Przewlekła choroba nerek (PChN, ang. chronic kidney disease, CKD) jest zespołem chorobowym, w którego przebiegu dochodzi do nieodwracalnych, postępujących zaburzeń struktury i czynności nerek (1). Powszechnie występuje u zwierząt towarzyszących. Szacuje się, że dotkniętych jest nią 1-3% kotów i 0,5-1% psów. Natomiast u pacjentów geriatrycznych prewalencja PChN osiąga znacznie wyższe wartości, w przypadku kocich seniorów nawet 80% (2). Częstotliwość występowania choroby zdecydowanie wzrasta u zwierząt powyżej 5.-6. roku życia (3).

Ze względu na stosunkowo wysoki współczynnik chorobowości oraz wzrost popularności badań profilaktycznych pacjenci dotknięci przewlekłą chorobą nerek są coraz częściej spotykani w gabinetach weterynaryjnych. Niestety ustalenie prawidłowego leczenia może stanowić niemałe wyzwanie dla lekarza weterynarii, szczególnie w przypadku kiedy choroba zostaje rozpoznana w zaawansowanym stadium. Odpowiednie leczenie, adekwatne do stadium PChN, przyczynia się jednak do wydłużenia i poprawy komfortu życia pacjenta. Kluczowe jest tutaj postępowanie dietetyczne, oparte na podawaniu zwierzętom posiłków o ograniczonej zawartości białka, fosforu i sodu, oraz stosowanie substancji wiążących fosforany w przewodzie pokarmowym.

Skutki przewlekłej choroby nerek

Następstwem zmian strukturalnych i funkcjonalnych nerek jest upośledzenie filtracji kłębuszkowej. Skutkuje to wzrostem stężenia kreatyniny, azotu mocznikowego i fosforu nieorganicznego w osoczu krwi oraz spadkiem ciężaru właściwego moczu. Ocena wymienionych parametrów w połączeniu z informacjami uzyskanymi z wywiadu z opiekunem zwierzęcia, objawami klinicznymi i badaniem obrazowym układu moczowego stanowią kryteria rozpoznania i ustalenia stadium PChN (3). Do typowych powikłań PChN należą: niedokrwistość aplastyczna, nadciśnienie tętnicze, białkomocz, hipo- lub (rzadziej) hiperkalcemia, kwasica metaboliczna oraz zakażenia bakteryjne układu moczowego (3).

Homeostaza wapniowo-fosforanowa

Nerki odgrywają zasadniczą rolę w utrzymywaniu homeostazy wapniowo-fosforanowej organizmu. Fosforany nieorganiczne absorbowane są z pożywienia w jelicie cienkim, a ich prawidłowe stężenie w osoczu krwi utrzymywanie jest poprzez wydalanie nadmiaru (głównie z moczem) (4).

Fosfor bierze udział między innymi w syntezie kwasów nukleinowych, ATP oraz fosfolipidów budujących błony komórkowe. Ponadto razem z wapniem pełni istotną rolę w mineralizacji kości i zębów oraz przewodnictwie bodźców nerwowych. Wapń jest niezbędny m.in. do prawidłowej pracy serca i kurczliwości innych mięśni, a także innych procesów, takich jak krzepnięcie krwi (5).