Zespolenie wrotno-oboczne jest wrodzonym lub nabytym nieprawidłowym połączeniem pomiędzy krążeniem wrotnym a żyłą krążenia ogólnego, powodującym ominięcie wątroby przez krew odprowadzaną z żołądka, śledziony, trzustki, jelita cienkiego oraz znacznej części jelita grubego. Zaburzenie to należy do najczęstszych anomalii krążenia wątrobowego u zwierząt towarzyszących. U psów i kotów wrodzone zespolenie wrotno-oboczne spowodowane jest niezamknięciem zewnątrzwątrobowych naczyń żylnych łączących krążenie wrotne z krążeniem ogólnoustrojowym, które istnieje fizjologicznie w życiu płodowym, a powinno ulec zamknięciu w krótkim czasie po urodzeniu. Na ogół występuje pojedyncze zespolenie, natomiast w rzadkich przypadkach stwierdzano dwa połączenia żylne lub więcej połączeń (1, 2).

Po raz pierwszy wrodzone zespolenie wrotno-oboczne zostało opisane w 1793 roku przez angielskiego chirurga Johna Abernethy’ego w raporcie z sekcji zwłok dziewczynki w wieku około 10 miesięcy. U dziecka oprócz nieprawidłowego ułożenia serca (dekstrokardii) i polisplenii stwierdzono bezpośrednie połączenie żyły wrotnej z żyłą główną dolną, natomiast wątroba była unaczyniona jedynie przez tętnicę określoną przez Abernethy’ego i Banksa (3) jako powiększone odgałęzienie pnia trzewnego, o ponad 1/3 większe od tętnicy śledzionowej. Ponadto wątroba miała zmienione położenie – znajdowała się w środkowej górnej części jamy brzusznej. Jej wielkość była prawidłowa. Pęcherzyk żółciowy był zapadnięty, zmniejszony i wypełniony niewielką ilością żółtobrązowej żółci, która – jak napisali Abernethy i Banks – „miała gorzki smak, choć nie tak ostry czy powodujący nudności jak zwykła żółć”. Autorom nie udało się ustalić przyczyny zgonu, uznali jednak, że jednym z czynników, które doprowadziły do śmierci, mogła być malformacja wątroby (3).

Cytując raport autorstwa Abernethy’ego i Banksa (3), należy również wyjaśnić Czytelnikom, że trudno jednoznacznie stwierdzić, które z informacji zawartych w publikacji można przypisać pierwszemu autorowi lub obu autorom. Raport napisany jest częściowo w pierwszej osobie liczby pojedynczej, częściowo w pierwszej osobie liczby mnogiej, natomiast opisy zmian patologicznych przedstawione są w trzeciej osobie. W wielu publikacjach całość autorstwa przypisywana jest jednak Johnowi Aberne­thy’emu. To krótkie historyczne wprowadzenie do wrodzonego zespolenia wrotno-obocznego przedstawiono w związku z faktem, że w 1996 roku na 43. Dorocznym Międzynarodowym Kongresie Brytyjskiego Stowarzyszenia Chirurgów Dziecięcych Howard i Davenport (4) zaproponowali nazywanie wrodzonych zespoleń wrotno-obocznych malformacją Abernethy’ego. Zostało to zaakceptowane przez medycynę i znalazło odzwierciedlenie w literaturze medycznej.