Amebozy to choroby ludzi i zwierząt wywoływane przez jednokomórkowe pełzaki (niesklasyfikowana supergrupa eukariontów – Amoebozoa, rodzina Entamoebidae), z których największe znaczenie ma rodzaj Entamoeba, skupiający 22 gatunki (NCBI Taxonomy). Zakres żywicieli pełzaków z rodzaju Entamoeba jest bardzo szeroki. Inwazje opisano między innymi u ssaków (ludzi, małp, świń, przeżuwaczy, koni, psów, kotów), ptaków, gadów, płazów. Największe znaczenie ze względu na wysoką patogenność przypisuje się E. histolytica (pełzak czerwonki), który może wywoływać ostre lub przewlekłe zapalenia jelita grubego oraz ropnie narządów wewnętrznych, głównie wątroby.

Amebozy częściej występują w rejonach o ciepłym i wilgotnym klimacie. Głównym rezerwuarem i żywicielem pełzaka czerwonki jest człowiek, dlatego duża liczba zarażeń zwierząt może być zooantroponozami, czyli chorobami przenoszonymi z ludzi na zwierzęta. Inwazja szczególnie często dotyczy małp i małpiatek. W południowo-wschodniej Azji ekstensywność inwazji pełzaków u niższych naczelnych wynosi blisko 40% (39,4%). W badaniach na małpach potwierdzono występowanie tych samych gatunków co u ludzi oraz powszechne zarażenie (29,8%) bardziej swoistym dla małp gatunkiem E. chattoni. Wysoką prewalencję 81,1% wśród wyższych i niższych naczelnych potwierdziły badania przeprowadzane na małpach w ogrodach zoologicznych Wielkiej Brytanii. W przytoczonych badaniach analiza sekwencji DNA wykazała E. coli jako dominujący gatunek, jednak aż w 16,2% badanych próbek potwierdzono występowanie wysoce patogennej E. histolytica. Wyniki te mogą budzić niepokój, biorąc pod uwagę wzrastające zainteresowanie – także w naszym kraju – hodowlą małych gatunków małp, takich jak marmozety, tamaryny, kapucynki, gerezy.

Występowanie przedstawicieli Entamoeba potwierdzono także wśród zwierząt gospodarskich. Dane z azjatyckich ferm wykazały zróżnicowaną ekstensywność w populacji badanych świń – od 3,7% do nawet 91,7%, a najczęściej stwierdzanymi gatunkami były E. polecki i E. suis. U przeżuwaczy natomiast dominującym gatunkiem jest E. bovis, ze średnią prewalencją inwazji wśród krów od 2,5% w Kostaryce, 4,8% w Korei Południowej, aż do 59,6-80% w Ugandzie (5, 6, 10, 18, 21).

Zarażenie pełzakami z rodzaju Entamoeba opisano także u zwierząt towarzyszących, liczba prac jest jednak zaskakująco mała, biorąc pod uwagę potencjał zoonotyczny tej inwazji. Na podstawie analizy mikroskopowej 600 próbek kału pobranych od psów w P...

Oprócz amebozy jelitowej u psów opisano również występowanie E. gingivalis, która wraz z rzęsistkami (Trichomonadidae) jest zaliczana do pierwotniaczych periopatogenów, odpowiedzialnych wraz z bakteriami i grzybami za progresję zapalenia przyzębia...