Rozród zwierząt stał się oddzielną dziedziną w lecznictwie bydła. Wielu hodowców decyduje się na odseparowanie leczenia internistycznego od postępowania ginekologicznego w stadach bydła mlecznego. Wynika to z faktu, że tylko przy stałych wizytach lekarza weterynarii skupiającego się na tej dziedzinie jesteśmy w stanie zapewnić odpowiednie parametry w stadzie, kontrolować programy hormonalne oraz szybko reagować w przypadku zaburzeń układu rozrodczego. Niniejsze opracowanie przedstawia najczęściej spotykane w praktyce stany uznawane za patologiczne związane z układem rozrodczym bydła – ich patogenezę, diagnostykę ultrasonograficzną oraz metody leczenia.

Technika badania ultrasonograficznego

Badanie ultrasonograficzne układu rozrodczego bydła wykonujemy w połączeniu z badaniem rektalnym przy użyciu sondy liniowej wprowadzanej do prostnicy. Nowoczesne aparaty charakteryzują się długą pracą baterii oraz takimi funkcjami jak „zamrażanie” obrazu, zapisywanie zrzutów ekranu, wykonywanie pomiarów poszczególnych struktur widocznych dla badającego. Właściwe badanie rozpoczynamy od odpowiedniego przygotowania, pamiętając o bezpieczeństwie i zapobieganiu chorobom o potencjale zoonotycznym. W tej kwestii zalecamy wykorzystanie jednorazowych fartuchów ochronnych i ochraniaczy na obuwie wraz z ich dezynfekcją (ryc. 1). W przypadku większej liczby zwierząt do badania warto założyć więcej niż jedną rękawicę rektalną.

W celu zapewnienia odpowiedniego poślizgu oraz poprawy przewodzenia fal ultrasonograficznych nanosimy na sondę żel do USG. Następnie oglądamy zewnętrzne narządy rodne zwierzęcia, oceniając, czy możemy zakwalifikować je do badania. Zwracamy uwagę przede wszystkim na uszkodzenia mechaniczne, takie jak urazy powstałe na przykład po ciężkim porodzie. Dodatkowo trzeba ocenić ryzyko chorób zakaźnych, aby nie doprowadzić do rozprzestrzenienia się choroby na inne osobniki w stadzie. Jeżeli zdecydujemy się na badanie podejrzanego zwierzęcia, należy następnie odkazić ekran aparatu wraz z sondą i kablem oraz zmienić odzież ochronną, by zminimalizować ryzyko transmisji choroby.

Przystępując do badania, wprowadzamy najczęściej lewą rękę do prostnicy, stosując tzw. chwyt położniczy. Dłoń prowadzimy, wyczuwając kości miednicy, aż do spojenia łonowego. Następnie, kierując się w dół, powinniśmy być w stanie wyczuć szyjkę macicy, która w większości przypadków charakteryzuje się największą tęgością z całej macicy. Kierując dłoń dalej, możemy wyczuć rektalnie i zobrazować trzon macicy z jego ewentualną zawartością, a po rozwidleniu rogi macicy wraz z jajnikami.