Zachowania agresywne, choć powszechnie uznawane za problem dotyczący w głównej mierze psów, są również jednym z częściej zgłaszanych zaburzeń u kotów (6, 12, 20, 22). W dostępnej literaturze wielokrotnie podejmowano próby określenia częstotliwości występowania agresji w ogólnej populacji kotów, jednoznaczne jej wyznaczenie jest jednak zadaniem trudnym (12). Wyniki analiz sugerowały, że problemy szczególnie kłopotliwe dla domowników (periuria, czyli oddawanie moczu poza kuwetą, agresja) stanowiły nieproporcjonalną większość wśród kotów kierowanych na konsultację behawioralną (12). Wskazuje to na fakt, że tego typu zaburzenia są trudne do zaakceptowania i często skłaniają właścicieli do szukania profesjonalnej pomocy (3, 6, 12).

Agresja, niezależnie od ofiary tego zachowania (człowiek, inne zwierzę, elementy otoczenia), jest zewnętrznym przejawem stanu emocjonalnego kota (12, 21). W praktyce nie powinna więc być rozpatrywana jako jednostka chorobowa, lecz objaw (7, 12, 21). Zadaniem lekarza weterynarii będzie zatem rzetelna analiza podłoża tego problemu jako wypadkowej wielu czynników – zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych (12, 14). Fundamentalnym elementem procesu diagnostycznego oraz terapii jest wykluczenie ewentualnej choroby somatycznej (1, 3, 6). Dodatkowo, ze względu na możliwość urazu u domowników (zwłaszcza u osób starszych, z immunosupresją lub dzieci), zawsze należy zadbać o bezpieczeństwo właścicieli i wszelkie udzielane porady powinny być ukierunkowane na zminimalizowanie ryzyka doznania przez nich uszczerbku na zdrowiu (3, 7, 10, 12, 20).

Jeśli badanie nie wykaże żadnych nieprawidłowości, należy w trybie pilnym skierować pacjenta na konsultację behawioralną, która może przebiegać równolegle z przeprowadzanymi procedurami klinicznymi (7). Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie toku pełnego postępowania diagnostycznego w przypadkach agresji u kotów oraz podkreślenie znaczenia współpracy między lekarzem weterynarii a behawiorystą zwierząt, ze szczególnym uwzględnieniem analizy ryzyka.

Przyczyny somatyczne

Agresja może wynikać zarówno bezpośrednio z chorób oddziałujących na układ nerwowy, jak i pośrednio z zaburzeń zwiększających drażliwość i pobudzenie kotów (10, 23). Choroby somatyczne wywołujące szeroko pojęty ból lub dyskomfort mogą zatem przyczyniać się do narastania frustracji, a tym samym do rozwoju zachowań agresywnych (6, 10). Procesy patologiczne mogą dotyczyć wielu różnych układów, m.in. nerwowego, endokrynowego, kostno-mięśniowego, pokarmowego, moczowego, oddechowego, a także powłok skórnych.