Prosówkowe zapalenie skóry (ang. miliary dermatitis) nie jest chorobą, a często spotykanym u kotów zespołem objawów klinicznych, powstającym w odpowiedzi na różne czynniki etiologiczne. Rozpoznanie jego przyczyny pierwotnej stanowi klucz do wyboru skutecznego leczenia i uniknięcia nawrotów w przyszłości. W niniejszym artykule przedstawiono algorytm postępowania diagnostycznego w takim przypadku.

Obraz kliniczny

Prosówkowe zapalenie skóry jest powszechnie spotykanym w codziennej praktyce zespołem objawów klinicznych u kotów, który pojawia się w przebiegu różnych chorób dermatologicznych. Charakteryzuje go obecność drobnych (około 1-2 mm) grudek i czerwonobrązowych strupów, które z powodu małego rozmiaru mogą być trudno dostrzegalne w sierści, ale z łatwością wyczuwalne podczas badania palpacyjnego jako struktury przypominające ziarenka prosa (ryc. 1, 2). Mogą im również towarzyszyć małe plamki rumieniowe (ryc. 3).

Zmiany te lokalizują się najczęściej na grzbiecie, zwłaszcza w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, ale mogą być obecne także między łopatkami, na karku, szyi i głowie. Mogą ograniczać się do jednego obszaru skóry lub mieć charakter rozsiany (1-6).

Prosówkowe zapalenie skóry może być jedynym objawem u chorego kota albo występować z innymi pierwotnymi lub wtórnymi wykwitami. Może towarzyszyć mu któraś z postaci zespołu eozynofilowego (wrzód eozynofilowy, płytka eozynofilowa, ziarniniak liniowy) bądź rozległe wyłysienia. Najczęściej jednak z typowymi objawami skórnymi występuje równocześnie świąd i zmiany powstające w następstwie samouszkodzeń, takie jak przeczosy, zadrapania, nadżerki i owrzodzenia (ryc. 4a, b) (3, 6). Intensywność świądu nie zawsze koreluje z nasileniem prosówkowego zapalenia skóry (2).

Nie stwierdzono predylekcji rasowych, płciowych ani wiekowych do wystąpienia tego zespołu.

Etiologia

Prosówkowe zapalenie skóry może być wywoływane przez różne czynniki (tab. I). Najczęstszą jego przyczyną jest reakcja nadwrażliwości na ślinę pcheł, ale może ono pojawić się także w następstwie alergii na czynniki środowiskowe lub pokarmowe (2, 3, 6) (ryc. 5). Wykazano, że taki obraz kliniczny występuje u 35% kotów chorujących na alergiczne pchle zapalenie skóry (APZS) oraz u 20% osobników z nadwrażliwością pokarmową. W taki sposób przejawia się również 18-34% przypadków skórnego zespołu atopowego (3). Inne reakcje nadwrażliwości, na przykład na ukąszenie owadów, także mogą powodować takie objawy, ale lokalizujące się w innych częściach ciała, głównie na grzbiecie nosa i małżowinach usznych (2, 3).