Królik w odróżnieniu od innych gatunków zwierząt może oddychać tylko przez nos, w związku z tym nawet niewielkie zmiany na terenie jam nosowych mogą być przyczyną ciężkiej duszności. Z drugiej zaś strony procesy patologiczne toczące się w zatokach przynosowych, połączonych z jamą nosową tylko wąską szczeliną, mogą się rozwijać przez długi czas, nie dając wyraźnych objawów. Tomografia komputerowa pozwala uzyskać najwięcej informacji w diagnostyce chorób górnych dróg oddechowych królika.

Choroby górnych dróg oddechowych dotykają króliki w każdym wieku. Najczęstsze ich objawy to kichanie kilka-kilkanaście razy w ciągu dnia. Pojedyncze „suche” kichnięcia bez widocznej wydzieliny zdarzają się i u zdrowych zwierząt, natomiast kiedy królik kicha kilka razy w krótkich odstępach czasu i dodatkowo pojawia się mleczny wypływ z nosa, jest to objaw infekcji. Wypływ może pojawić się jednostronnie lub obustronnie. Okolica nosa może być zabrudzona, w wielu przypadkach jednak ze względu na częste mycie pyszczka tylko sierść na przedramionach jest posklejana i wyraźnie zanieczyszczona białym lub żółtawym wysiękiem.

Ze względu na możliwość pobierania powietrza wyłącznie przez nos już w przypadku łagodnych zmian na terenie jam nosowych mogą wystąpić trudności w oddychaniu, świszczenie, duszność. Królik oddychający przez jamę ustną to pacjent w stanie zagrożenia życia. Przebieg chorób górnych dróg oddechowych u królików na ogół jest cięższy niż u gatunków, które mogą oddychać przez jamę ustną (3). Ropniaki zatok przynosowych mogą powodować deformacje twarzoczaszki, a nawet prowadzić do resorpcji kości i być przyczyną rozległych ropni okolicy nosa. Początkowo taki pacjent może wykazywać jedynie szereg nieswoistych objawów, takich jak spadek apetytu, zaburzenia oddawania kału, zmniejszona aktywność, spadek masy ciała. Objawy oddechowe pojawiają się dopiero kiedy dojdzie do zwężenia jamy nosowej lub przewodu nosowo-gardłowego na skutek ekspansji ropniaka. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku zmian nowotworowych.

Etiologia

Najczęstszym zakaźnym czynnikiem wywołującym choroby górnych dróg oddechowych królików jest Pasteurella multocida. Inne często wymieniane w literaturze czynniki bakteryjne to Pseudomonas spp., Bordetella bronchiseptica, Staphylococcus spp., Moraxella catarrhalis, Mycoplasma sp. Zakażenia wirusowe wywoływane przez wirus myksomatozy lub herpeswirusy są rzadko stwierdzane. Nie można jednak wykluczyć ich pierwotnego udziału w infekcjach górnych dróg oddechowych. Przewlekłe procesy zapalne mogą być wikłane przez bakterie z rodzaju Nocardia oraz grzyby należące do gatunków z takich rodzajów jak Actinomyces, Mucor (3, 8, 9).