Stale rosnąca świadomość na temat zagrożeń, jakie niosą ze sobą parazytozy zwierząt oraz choroby odzwierzęce, sprawia, że rutynowe badania parazytologiczne nabierają coraz większego znaczenia wśród właścicieli czworonogów oraz lekarzy weterynarii. Inwazje nicieni płucnych, niegdyś uważane za sporadycznie występujące w naszym klimacie i często pomijane podczas diagnostyki, są jednak powszechne wśród zwierząt mięsożernych (1, 2). Objawy z nimi związane niestety nie są charakterystyczne, co może skutkować postawieniem błędnej diag­nozy. Przykładem może być inwazja wywołana przez nicienie z gatunku Eucoleus aerophilus.

Charakterystyka i cykl życiowy

E. aerophilus (Creplin, 1839) Dujardin, 1845 (syn. Capillaria aerophila) to zoonotyczny pasożyt o globalnym zasięgu geograficznym. Został on po raz pierwszy opisany na podstawie osobników znalezionych w tchawicy wilka w 1839 roku w Niemczech (3). Nicienie te wywołują chorobę zwaną kapilariozą płucną, bytując w błonie śluzowej tchawicy, oskrzeli, a czasami także w zatokach i jamach przynosowych żywiciela (4, 5). W badaniach sekcyjnych lisów wykazano, że dojrzałe osobniki E. aerophilus lokalizują się głównie w dużych oskrzelach płatów doogonowych płuc (6).

Do zarażenia dochodzi poprzez przypadkowe połknięcie jaj z inwazyjnymi larwami. Nie jest do końca jasne, czy pasożyt ten ma prosty, czy złożony cykl życiowy (7). Istnieją pewne przypuszczenia, że dżdżownice mogą pełnić rolę żywicieli paratenicznych (8, 9). W przewodzie pokarmowym żywiciela ostatecznego wykluwają się larwy, które w ciągu 7-10 dni migrują poprzez ścianę jelita naczyniami krwionośnymi lub chłonnymi do płuc, gdzie dojrzewają płciowo. Dojrzałe samce osiągają długość 10-25 mm, natomiast samice 16-42 mm. Po kopulacji samice składają jaja, które odkrztuszone i połknięte, zostają wydalone wraz z kałem do środowiska (10, 11) (ryc. 1). Jaja tego pasożyta mają kształt beczułkowaty, z asymetrycznie ułożonymi czopkami na obydwu biegunach, oraz żeberkowaną ścianę zewnętrzną, mającą sieć zespalających się grzbietów. Wielkość jaj waha się w granicach 60-83 µm × 25-40 µm (12) (ryc. 2, 3). W ciągu 5-6 tygodni w wydalonych jajach rozwijają się inwazyjne larwy (L1), które zachowują żywotność nawet do roku (13).

Występowanie i krąg żywicieli

E. aerophilus wykazuje rozmieszczenie kosmopolityczne, zarówno wśród dzikich, jak i domowych zwierząt mięsożernych. Pasożyt ten występuje na całym świecie, od Ameryki Północnej, Ameryki Południowej, przez Europę, Afrykę, Azję po Australię. Krąg ży...