Żywienie
Postbiotyki – mechanizm działania i możliwości aplikacyjne
dr inż. Jacek Wilczak
„Postbiotyk” zdefiniowano jako „preparat zawierający nieożywione mikroorganizmy i/lub ich metabolity, który zapewnia korzyści zdrowotne gospodarzowi”. Postbiotyki są bezpieczną, bardziej stabilną i łatwiejszą do przechowywania alternatywą dla probiotyków. Charakteryzują się brakiem oporności na substancje przeciwdrobnoustrojowe oraz, jeżeli tylko będą podane w odpowiedniej chronionej formie, dotrą do miejsca swojego działania, czyli jelita grubego. Postbiotyki są metabolitami bakterii probiotycznych, a ich synteza zachodzi w przewodzie pokarmowym, gdzie wykazują właściwości ochronne, przeciwdrobnoustrojowe, immunostymulujące. Problemem jest ich ochrona przed unieczynnieniem w czasie pasażu jelitowego.
W żywieniu psów i kotów preparaty zawierające bakterie probiotyczne wykazują pozytywny wpływ na funkcjonowanie przewodu pokarmowego oraz inne funkcje organizmu. Zawarte w karmach uzupełniających dla psów i kotów (suplementach), pozwalają modulować skład mikrobioty przewodu pokarmowego. Obecnie koncepcja korzystnego wpływu na zdrowie zarówno psów, kotów, jak i człowieka poprzez modulację interakcji mikrobiom–probiotyk dominuje w naukach żywieniowych i jest promowana przez producentów żywności, także tej dla zwierząt. Interwencje żywieniowe modulujące skład mikrobioty jelitowej, oprócz wykorzystania surowców bogatych we frakcje włókna pokarmowego o właściwościach prebiotycznych, obejmują probiotyki, prebiotyki i synbiotyki.
Definicja probiotyków była wielokrotnie zmieniana. Obecna definicja, sformułowana w 2002 roku, stwierdza, że probiotyki to „żywe szczepy ściśle wybranych mikroorganizmów, które przy podawaniu w odpowiednich ilościach wykazują korzyść zdrowotną u gospodarza”. Ostatnio zwraca się uwagę na konieczność rozróżnienia między drobnoustrojami komensalnymi a probiotykami. Chociaż komensale w przewodzie pokarmowym są często źródłem szczepów bakterii probiotycznych, dopóki szczepy te nie zostaną wyizolowane, scharakteryzowane i nie zostaną przedstawione wiarygodne efekty ich wpływu na zdrowie, nie można ich nazwać „probiotykami” (2).
Tradycyjnie koncepcja promocji zdrowia poprzez modulację ekosystemu jelitowego opiera się na podawaniu albo żywych bakterii komensalnych o właściwościach probiotycznych, albo prebiotycznych substratów zdolnych do utrzymania w jelitach odpowiedniej liczebności bakterii probiotycznych. Obecnie znaczenie ma także strategia modulowania ekosystemu jelitowego poprzez rozpuszczalne metabolity drobnoustrojów jelitowych (postbiotyki) – takich bakterii jak Bifidobacterium spp. i Lactobacillus spp., których wrażliwość na tlen i ścisła adaptacja do ekosystemu jelitowego utrudniają ich wykorzystanie jako składników suplementów diety (3).

