Zwierzęta towarzyszące, takie jak psy myśliwskie oraz koty wykazujące instynkt łowiecki, cechują się podwyższonym ryzykiem inwazji pasożytniczych w porównaniu ze zwierzętami domowymi niewchodzącymi w kontakt ze środowiskiem naturalnym. Ekspozycja na dziką faunę oraz środowiska stanowiące rezerwuar patogenów sprzyja szerzeniu się pasożytniczych pierwotniaków, które stanowią zagrożenie dla zdrowia nie tylko zwierząt, lecz także ludzi.

Podnoszenie świadomości na temat drapieżnictwa jako czynnika ryzyka zarażeń pasożytniczych u psów i kotów powinno iść w parze z działaniami mającymi na celu ograniczanie populacji swobodnie poruszających się kotów i psów przejawiających zachowania łowieckie. W artykule omówiono inwazje pasożytniczych pierwotniaków, które mają istotne znaczenie zarówno z punktu widzenia weterynarii, jak i zdrowia publicznego. Do inwazji związanych z drapieżnictwem należą: toksoplazmoza, neosporoza, sarkocystoza oraz cystoizosporoza.

Toxoplasma gondii

Toxoplasma gondii to wewnątrzkomórkowy pierwotniak należący do typu Apicomplexa, powszechnie występujący u ludzi i zwierząt na całym świecie. Pasożyt ten wykazuje złożony cykl rozwojowy, w którym szczególną rolę odgrywa kot domowy (Felis catus) oraz inne kotowate. Są one jedynymi żywicielami ostatecznymi, bo tylko u nich zachodzi rozmnażanie płciowe T. gondii w komórkach nabłonka jelita cienkiego (18). Po pierwszym zarażeniu koty wydalają z kałem oocysty T. gondii (wielkości 11-13 µm), które po 1-5 dniach sporulują, stając się inwazyjne. Sporulowane oocysty mogą przetrwać w glebie nawet przez wiele miesięcy. Żywiciele pośredni (wszystkie ssaki i ptaki, w tym również człowiek oraz koty) ulegają zarażeniu poprzez ich połknięcie lub spożycie surowego mięsa zawierającego formy inwazyjne pasożyta (18).

U żywiciela pośredniego T. gondii przechodzi dwie fazy rozwoju bezpłciowego. W pierwszej szybko namnażające się tachyzoity rozprzestrzeniają się we wszystkich tkankach organizmu. Następnie rozwijają się wolno dzielące się bradyzoity, które obecne w cystach tkankowych, głównie w tkance nerwowej i mięśniowej, są żywotne przez całe życie swojego żywiciela (11, 29). Wydalanie oocyst z kałem przez koty trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni po pierwszym zarażeniu. Istnieje jednak ryzyko ponownego ich wydalania w stanach osłabienia odporności, niedożywienia lub współistniejących inwazji (na przykład Cystoisospora felis). Co ciekawe, immunosupresja farmakologiczna (na przykład cyklosporyna) oraz współwystępowanie zakażeń wirusami FIV i FeLV nie zwiększają ryzyka ponownego wydalania oocyst (18).