Choroby histiocytarne to grupa licznych i zróżnicowanych pod względem obrazu klinicznego i zachowania biologicznego jednostek chorobowych. Do grupy tej u psów należą trzy podstawowe podgrupy: zespół histiocytomy skórnej, reaktywna histiocytoza (skórna lub układowa) oraz zespół mięsaka histiocytarnego. U kotów choroby histiocytarne występują o wiele rzadziej niż u psów i reprezentowane są przez progresywną histiocytozę (ang. feline progressive histiocytosis), histiocytozę płucną z komórek Langerhansa (ang. feline pulmonary Langerhans cell histiocytosis) oraz zespół mięsaka histiocytarnego (ang. histiocytic sarcoma complex).

Choroby histiocytarne zarówno u psów, jak i u kotów są efektem nadmiernej proliferacji komórek szeregu histiocytarnego. Proliferacja histiocytów u psów może mieć charakter reaktywny (podejrzewa się zaburzenia w interakcji między komórkami dendrytycznymi a limfocytami T) lub nowotworowy, podczas gdy u kotów reaktywne choroby histiocytarne nie mają swoich bezpośrednich odpowiedników (7).

Zarówno pod względem klinicznym, jak i mikroskopowym czasami trudno jest odróżnić choroby histiocytarne od chorób przebiegających z tworzeniem się ziarniniaków zapalnych (w tym o podłożu zakaźnym) oraz od niehistiocytarnych procesów nowotworowych, w szczególności wywodzących się z komórek szeregu limfocytarnego. Z pomocą przychodzi wówczas metoda znakowania immunohistochemicznego (i immunocytochemicznego). Choć w praktyce weterynaryjnej ma ona jeszcze swoje ograniczenia, pozostaje mieć nadzieję, że w przyszłości uda się opracować szerszy wachlarz markerów histiocytarnych, co umożliwi dokładniejszą identyfikację poszczególnych linii histiocytów i przełoży się na możliwość lepszego leczenia chorób histiocytarnych.

Histiocyty

Pojęcie „histiocyty” to określenie zbiorcze, obejmujące zarówno komórki dendrytyczne, jak i komórki szeregu monocytarno-makrofagowego. Histiocyty powstają z niezróżnicowanych komórek szpiku wykazujących ekspresję antygenu powierzchniowego CD34. W toku różnicowania powstają z nich monocyty i główne populacje komórek dendrytycznych (w tym komórki Langerhansa i śródmiąższowe komórki dendrytyczne). Monocyty z kolei, po opuszczeniu krwiobiegu, w tkankach stają się makrofagami lub komórkami dendrytycznymi (8).

Komórki dendrytyczne

Komórki dendrytyczne po raz pierwszy (w 1868 roku) opisał Paul Langerhans – niemiecki patolog i anatom, określając je jako „rozgałęzione komórki skóry przypominające neurony”. Ich nazwa wiąże się z obecnością podobnych do dendrytów wypustek cytopl...