Nawracające drgawki spowodowane padaczką idiopatyczną są częstym problemem neurologicznym w praktyce lekarza weterynarii. Szacuje się, że zaburzenie występuje u 0,5-5% psów, spośród których 20-40% może być opornych na leczenie jednym lub kilkoma lekami przeciwdrgawkowymi stosowanymi jako tzw. leki podstawowe (fenobarbital, bromek potasu i imepitoina) (9, 7). Pierwsza część artykułu ukazała się w MW 5/2025.

Fenobarbital

Fenobarbital jest lekiem pierwszego wyboru w leczeniu napadów padaczkowych u psów ze względu na niski koszt i wysoką skuteczność w leczeniu padaczki.

Skuteczność

Skuteczność monoterapii w ograniczaniu napadów drgawek została oceniona w wielu badaniach obejmujących łącznie kilkaset psów. Wskaźnik powodzenia definiowany jako ponad pięćdziesięcioprocentowa redukcja napadów wyniósł 82%, przy wskaźniku określającym całkowitą eliminację napadów, który wyniósł 31%, i wskaźniku niepowodzenia (brak poprawy) 15% (27). Fenobarbital jest skuteczny w zmniejszaniu częstości napadów u około 60-93% psów z padaczką idiopatyczną, gdy stężenia w osoczu utrzymują się w zakresie terapeutycznym 25-35 mg/l (5, 11).

Według Charalambousa i wsp. (8) istnieją dobre dowody, by zalecać stosowanie fenobarbitalu jako monoterapii w padaczce idiopatycznej u psów. Co więcej, wyższą skuteczność fenobarbitalu jako leku pierwszego rzutu u psów wykazano w randomizowanym badaniu klinicznym porównującym go z bromkiem (Br), w którym 85% psów, którym podano fenobarbital, pozostało wolnych od napadów przez sześć miesięcy w porównaniu z 52% psów, którym podano Br (5).

Farmakodynamika

Fenobarbital działa w obrębie kompleksu receptorowego związanego z GABA-A. Wiążąc się ze swoją domeną, powoduje przedłużone otwarcie kanałów chlorkowych – zwiększenie skuteczności GABA – i wewnętrzny przepływ jonów chlorkowych, co prowadzi do hiperpolaryzacji błony, zwiększając hamowanie synaptyczne. Fenobarbital może również hamować kanały wapniowe aktywowane wysokim napięciem, co zmniejsza uwalnianie pobudzającego przekaźnika oraz zmniejsza depolaryzację wywołaną glutaminianem poprzez podtypy AMPA receptorów glutaminianu. W wyższych stężeniach hamuje działanie zależnych od napięcia kanałów Na⁺ (18).

Farmakokinetyka

Fenobarbital ma korzystny profil farmakokinetyczny u psów i jest stosunkowo bezpieczny (2, 22, 29, 32). Jest szybko (w ciągu dwóch godzin) wchłaniany po podaniu doustnym u tego gatunku, a jego biodostępność wynosi około 90%. Maksymalne stężenia w osoczu po podaniu doustnym u psów osiąga po około 4-8 godzinach. Początkowy okres półtrwania eliminacji u zdrowych psów wynosi od 37 do 73 godzin po wielokrotnym podaniu doustnym. Wiązanie z białkami osocza u psów wynosi około 45% (4, 11, 14). Przenika przez łożysko i może być teratogenny.