Testy śródskórne i swoista immunoterapia alergenowa do tej pory sprawdzały się u moich pacjentów. Zaobserwowałem jednak, że każdy lekarz weterynarii zaleca podawanie szczepionek przeciwalergicznych z inną częstotliwością. Niektórzy są zwolennikami podawania ich w odstępach trzytygodniowych, inni dwutygodniowych, inni zaś co tydzień. Z moich doświadczeń wynika, że w przypadku odstępów trzytygodniowych właściciele często zapominają o podaniu szczepionki. Problem ten pojawia się też czasem, gdy zastrzyki podawane są co dwa tygodnie. Dlatego właśnie zalecam moim pacjentom szczepienia w odstępach tygodniowych. Z jakiego schematu pan korzysta? Czy dopuszczalne jest podawanie szczepionek co tydzień, czy częstotliwość ta jest zbyt wysoka?

Opracowano wiele schematów immunoterapii („odczulania”) dla zwierząt towarzyszących. Nie udowodniono jednak, żeby któryś z nich był skuteczniejszy od pozostałych.

W pierwszych tygodniach leczenia moi pacjenci otrzymują zwykle szczepienia przeciwalergiczne co drugi dzień. Jednocześnie stopniowo zwiększam stężenie podawanej szczepionki aż do wartości 20 000 PNU/ /ml (PNU, z ang. protein nitrogen unit – jednostka azotu białkowego). Najwyższe stężenie nie jest jednak identyczne u wszystkich pacjentów. W przypadku tych, u których maksymalne stężenie szczepionki wynosi 10 000 PNU/ml, można rozważyć zwiększenie częstotliwości podawania zastrzyków. Wykorzystywanie innych jednostek miary (np. w/v, z ang. weight/volume, stężenie masowo-objętościowe) również ma wpływ na schemat leczenia.

W trakcie opracowywania schematu leczenia należy też uwzględnić objętość podawanej szczepionki alergenowej. Zwykle najwyższa dawka, do jakiej dochodzę w trakcie immunoterapii, wynosi 1 ml. Powyższa zasada nie znajduje jednak zastosowania u wszystkich pacjentów. Jeśli pacjent źle toleruje taką dawkę, to obniżam ją, niekoniecznie zmieniając częstotliwość jej podawania.

Zwykle dążę do tego, aby właściciel przez dwa-trzy miesiące podawał 1 ml szczepionki (20 000 PNU/ml) co tydzień. Następnie zwiększam odstęp do 10-14 dni. U pacjentów podlegających długotrwałej immunoterapii staram się stopniowo zwiększać odstępy między kolejnymi dawkami do trzech-czterech tygodni – osiągam to przed końcem ósmego-dwunastego miesiąca leczenia.

Częstotliwość podawania może też zostać ustalona na podstawie reakcji pacjenta na leczenie. U części pacjentów zalecam sezonowo zmniejszenie odstępu między kolejnymi szczepieniami do siedmiu-dziesięciu dni. Po tym okresie następuje powrót do standardowego schematu z odstępami trzytygodniowymi. Sezonowe dopasowanie dawki jest bardzo pomocne w trakcie prowadzenia niektórych pacjentów.

Możliwe jest też szczepienie cotygodniowe, ale – ze względu na znaczny wzrost kosztów leczenia – sugeruję jednoczesne zmniejszenie objętości podawanej szczepionki (np. do 0,5 ml). Dla przykładu, jeśli mamy zestaw odczulający złożony z dwóch fiolek, to u pewnych pacjentów za jak najbardziej uzasadnione uznałbym podawanie raz w tygodniu 0,5 ml każdego z roztworów. Z moich obserwacji wynika jednak, że większość właścicieli z zadowoleniem przyjmuje zmniejszenie częstotliwości podawania szczepionki.

Mimo że brak ścisłych wytycznych dotyczących immunoterapii, najlepiej jest wybrać jeden ze schematów i kierować się nim w trakcie ustalania leczenia dla pacjentów. Skuteczna swoista immunoterapia alergenowa wymaga odpowiedniego doboru pacjentów, ciągłej obserwacji, a także ciągłej modyfikacji ich leczenia. Wybierając pacjentów, należy brać pod uwagę ich temperament (powinni dobrze tolerować zastrzyki) i szansę na pozytywną reakcję na leczenie. Pacjenci, u których objawy utrzymują się przewlekle (całorocznie) dłużej niż pięć-sześć lat, a także pacjenci w wieku wyższym niż 10-12 lat, mają mniejszą szansę na poprawę. Immunoterapia, ze względu na niską skuteczność, nie powinna być u nich stosowana jako jedyna metoda leczenia, ale jak najbardziej może być jednym z jego elementów.

Veterinary Medicine • Vol 105, No 12, December 2010, p. 565

Ian Spiegel, VMD, MHS, DACVD

Veterinary Specialty and Emergency Center, 1900 W. Old Lincoln Hwy., Langhorne, PA 19047

Animerge 24/7 Animal Emergency and Specialty Care, 21 U.S. Hwy. 206, Raritan, NJ 08869