Temat numeru: onkologia
Zastosowanie elektrochemioterapii w onkologii małych zwierząt
lek. wet. Sebastian Borowik1
lek. wet. Jarosław Balcerzak2
Elektrochemioterapia (ECT) jest metodą leczenia nowotworów łączącą w sobie działanie chemioterapii i efektu elektroporacji. Metoda jest obiecująca i bezpieczna dla pacjenta. W tym artykule przedstawiono aktualną wiedzę na temat ECT, w tym jej teoretyczne podstawy. Autorzy pokazują swoje pierwsze doświadczenia z ECT jako monoterapią i jako metodą adiuwantową w leczeniu pacjentów z zaawansowanymi stadiami choroby nowotworowej.
SUMMARY
Electrochemotherapy in small-animal oncology
ECT is a modality of anticancer treatment which combines the action of chemotherapy drugs with the delivery of permeabilizing electrical pulses. This novel method is safe for patients and very promising. This paper describes the theoretical basis and reviews current literature. The authors present their first experiences with this method as monotherapy or adjuvant therapy in patients with advanced cancer.
Key words: electrochemotherapy, electrical pulses, chemotherapy, cancer
Wstęp
Przyjęte ogólnie w medycynie metody leczenia chorób nowotworowych u zwierząt opierają się na postępowaniu chirurgicznym, chemioterapii i radioterapii bądź ich wzajemnych kombinacjach. Ograniczenia w ich stosowaniu wynikają z różnych przyczyn, zależnych np. od natury choroby, stadium zaawansowania, chorób towarzyszących, czynników ekonomicznych, ograniczeń sprzętowych, względów etycznych lub szkodliwości terapii dla zwierzęcia i jego otoczenia. Z tego powodu autorzy jako pierwsi w Polsce postanowili przybliżyć mniej znaną metodę leczenia, jaką jest elektrochemioterapia (ECT), która w związku ze swoim rozwojem w medycynie człowieka prawdopodobnie będzie zyskiwać w przyszłości na znaczeniu także w onkologii weterynaryjnej. Elektrochemioterapia może być zastosowana zamiast zabiegu chirurgicznego, neoadiuwantowo (przed leczeniem podstawowym) bądź adiuwantowo – w połączeniu z zabiegiem chirurgicznym (w przypadku dużych guzów) oraz radio- i chemioterapią.
Zasada ECT
Orlowski i wsp. po raz pierwszy opisali przejściowy wzrost przepuszczalności błony komórkowej in vitro, wywołany działaniem prądu zmiennego (1). Od tego czasu elektroporacja stopniowo zyskiwała na znaczeniu, stając się popularną metodą wprowadzania dużych cząsteczek do wnętrza komórek zarówno w warunkach in vivo, jak i in vitro (28). Metoda łączy w sobie zastosowanie leku cytotoksycznego o niskiej przenikalności do wnętrza komórki z miejscowym działaniem zmiennego prądu elektrycznego w celu przejściowego i odwracalnego wytworzenia mikroporów w błonie komórkowej (2, 3, 4, 28) (ryc. 1). Bleomycyna i cisplatyna zostały zidentyfikowane jako najbardziej odpowiednie do tej metody leczenia – elektroporacja zwiększa cytotoksyczność tych leków odpowiednio 1000 i 70 razy (1, 4). Dodatkowo u podstaw skuteczności leżą efekty immunologiczne i naczyniowe (2, 4).
