Choroby pazurów w praktyce weterynaryjnej występują rzadko. Ocenia się, że stanowią około 1,3% przypadków dermatologicznych u psów. Jedną z bardziej istotnych chorób jest onychodystrofia toczniowa. U psów zmiany obejmują zwykle wszystkie pazury na każdej kończynie. Przyczyna choroby nie jest poznana. Pierwsze zmiany pojawiają się w 3.-8. roku życia, stwierdzana jest także predyspozycja rasowa. Rozpoznanie ostateczne ustalane jest na podstawie badania histopatologicznego. W leczeniu onychodystrofii toczniowej stosuje się leki immunosupresyjne i przeciwzapalne.

Wstęp

Tabela I. Terminy określające formy zmian dotyczących pazurów u psów

Pazury u psów pełnią funkcje ochronne w stosunku do głębiej położonych tkanek, a także funkcje lokomotoryczne, chwytne i czuciowe. U zdrowego zwierzęcia pazury rosną w tempie około 2 mm na tydzień i całkowity ich odrost w przypadku utraty następuje po 6-9 miesiącach (13). Problemy związane z pazurami stanowią około 1,3% wszystkich przypadków dermatologicznych u psów, u kotów zaś ten odsetek jest nieco większy. Wiele chorób może dotyczyć pazurów i otaczających je tkanek. Najistotniejsze zaburzenia dotyczące pazurów wraz z terminologią zostały przedstawione w tab. I.

Toczniowe zniekształcenie pazurów (onychodystrofia toczniowa, ang. symetrical lupid onychodystrophy, lupoid onychitis) jest jednym z problemów dotyczących pazurów, który zwłaszcza w przypadku ras predysponowanych może stanowić poważny problem diagnostyczny i terapeutyczny. Generalnie nie jest to problem bardzo powszechny, a w praktyce klinicznej spotykany jest dosyć rzadko. W związku z częstym w przypadku tej choroby symetrycznym występowaniem objawów, w patogenezie choroby brane były pod uwagę różne czynniki etiologiczne. Za najbardziej istotne uważano czynniki żywieniowe, metaboliczne, autoimmunologiczne lub związane z immunosupresją (6). Po raz pierwszy choroba została opisana przez Scotta i wsp. w 1995 roku (12). Na podstawie cech histopatologicznych zbliżonych do tocznia rumieniowatego autorzy ci zaproponowali obecną nazwę choroby. Niektórzy autorzy (5) są zdania, że bardziej prawidłową nazwą jest lupid onychitis, czyli toczniowe zapalenie macierzy pazura. W przebiegu choroby dochodzi do nacieku zapalnego łożyska pazura. Badania z zastosowaniem immunohistochemii wykazały, że naciek ten jest złożony głównie z limfocytów B (stanowią one około jednej czwartej – 10-49% komórek) i T (około jednej trzeciej komórek zapalnych – 17-74%) oraz nielicznych makrofagów (8). W przebiegu choroby zwykle nie stwierdza się typowego dla tocznia układowego wzrostu miana przeciwciał przeciwjądrowych (przeciwko jądrom komórkowym) lub podwyższony poziom przeciwciał występuje wyjątkowo (3). Nie występują również inne objawy typowe dla tocznia układowego, jak np. niedokrwistość, trombocytopenia, kłębuszkowe zapalenie nerek.

Istnieją przypuszczenia, że choroba może być uwarunkowana genetycznie, ponieważ najczęściej występuje u określonych ras psów (owczarki niemieckie, sznaucery miniaturowe i olbrzymy, labrador retrievery, border collie, gordon setery, boksery, greyhoundy) (10). Badania wykonane u owczarków collie i sznaucerów olbrzymów wskazują, że u tych ras istnieje podłoże genetyczne do rozwoju omawianej choroby, choć ze względu na zbyt małą liczbę przypadków analizowanych pod tym kątem nie są to dane w pełni potwierdzone (6).

Ryc. 1. Zniekształcenie pazura w przebiegu onychodystrofii toczniowej.

Predysponowane do rozwoju choroby są samce (6). U części chorych psów stwierdzano współwystępowanie chorób alergicznych, takich jak atopowe zapalenie skóry czy alergia pokarmowa, ale związek pomiędzy tymi chorobami a onychodystrofią toczniową jest niewyjaśniony, sugeruje się ponadto możliwość rozwoju choroby jako reakcji poszczepiennej (7, 10). W związku z podobnymi cechami histopatologicznymi jako możliwa przyczyna brana jest po uwagę również leiszmanioza (5). W przypadku gordon seterów, u których rozpoznano onychodystrofię toczniową i dysplazję mieszków włosów czarnych, stwierdzono podwyższony poziom przeciwciał antyjądrowch, co sugeruje, że u tej rasy choroby te mogą mieć zbliżoną autoimmunologiczną etiologię (3).

Objawy kliniczne

Pierwsze objawy tej choroby pojawiają się u psów w wieku od 3 do 8 lat (2, 6). Były opisywane przypadki, w których choroba rozwinęła się w dużo młodszym wieku – już u 6-miesięcznych osobników (1). Najpierw dochodzi do odpadania jednego lub większej liczby pazurów. Początkowo procesem chorobowym mogą być objęte pojedyncze pazury, następnie w ciągu kilku tygodni (2 do 9) obejmuje ona wszystkie. Pazury, które odrastają, są krótkie, suche, miękkie i łamliwe. Często dochodzi do wtórnych zakażeń bakteryjnych. W związku z bolesnością pojawia się kulawizna. Dotyczy ona jedynie około połowy przypadków psów z rozpoznaną chorobą, u pozostałych nie stwierdza się takich objawów (6). Poza zmianami dotyczącymi pazurów nie obserwuje się innych objawów klinicznych.

Rozpoznanie różnicowe

Należy uwzględnić inne choroby dotyczące pazurów:

• grzybice pazurów
• zakażenia bakteryjne (zanokcica)
• nowotwory łożyska pazurów
• pęcherzycę liściastą
• toczeń układowy
• leiszmaniozę
• niedobory żywieniowe.

Rozpoznanie

Ryc. 4. Inny przypadek onychodystrofii – widoczne zniekształcenie pazurów.

Ryc. 5. W przebiegu onychodystrofii toczniowej może dochodzić do zrzucania pazurów (onychomadesis).

Ryc. 6. Nieprawidłowy odrost pazurów, pazury zniekształcone i popękane.

Ryc. 7. Biopsja bez onychektomii.