14/03/2018
Kliniczne podejście do diagnostyki i leczenia bywa zwykle ukierunkowane na konkretny problem. W niniejszym artykule jednak rozpoczniemy omawianie zagadnień od środka, a mianowicie od momentu, kiedy chirurg musi poradzić sobie z chorobą ucha, początkowo leczoną przez internistę. Leczenie chorób tego narządu jest typowym przykładem sytuacji, w której lekarze zajmujący się dwiema różnymi dziedzinami muszą ze sobą ściśle współpracować. Wiele spośród wymienionych poniżej zaburzeń zaczyna się od problemów dermatologicznych, czasami leczonych glikokortykosteroidami. Ich przewlekły przebieg wymusza z czasem konieczność dokonania ponownej oceny, a także korekty lub zmiany planu leczenia. Jest to chwila, w której zabieg chirurgiczny (taki jak całkowite usunięcie przewodu słuchowego, osteotomia puszki bębenkowej lub odjęcie małżowiny usznej) może przynieść wyraźne korzyści.
Ear surgery in dogs and cats
Normally, the clinical approach to diagnosis and therapy is problem--oriented. In this article, however, we start in the middle, namely where the surgeon has to solve an ear problem initially treated by an internist. This organ is a typical example of a situation where practitioners of two specialities have to work hand-in-hand. Many of the diseases listed below begin with a dermatological problem, sometimes treated with corticosteroids. In time, their chronic course necessitates a reassessment and a revision or alteration of the treatment plan. That is when a surgical solution such as a total ear canal ablation, a bulla osteotomy or a pinnectomy may produce very good results.
Key words: ear, otitis externa, otitis media, total ear canal ablation, bulla osteotomy, othematoma
Ryc. 1 i 2. Schemat budowy ucha psa (B – puszka bębenkowa, FN – nerw twarzowy, PG – ślinianka przyuszna, AnC – chrząstka pierścieniowata, AuC – chrząstka małżowiny).
Małżowina uszna stanowi zewnętrzną część ucha. Zbudowana jest z chrząstki, pokrytej obficie unaczynioną skórą. Przewód słuchowy rozpoczyna się w rejonie ślimaka małżowiny. Początkowo biegnie on pionowo w dół, następnie zmienia kierunek na poziomy. Znajdują się w nim naskórek, włosy oraz gruczoły produkujące woskowinę. Struktury chrzęstne ucha to chrząstka małżowiny i chrząstka pierścieniowata. Na końcu przewodu słuchowego zewnętrznego znajduje się błona bębenkowa, stanowiąca granicę ucha zewnętrznego. W okolicy ucha można odnaleźć śliniankę przyuszną wraz z nerwem twarzowym, kierującym się dobrzusznie ku chrząstce pierścieniowatej.
Ryc. 3. Średnio nasilone otitis externa z przerostem przewodu słuchowego.
Ryc. 4. Przewlekłe otitis externa, widoczne w badaniu otoskopowym. Przewód słuchowy nadal ma światło (dzięki uprzejmości dr Claudii Nett, DACVD, Szwajcaria).
Ryc. 5. Przerwanie błony bębenkowej w wyniku wstępującego zapalenia przewodu słuchowego zewnętrznego (dzięki uprzejmości dr Claudii Nett, DACVD, Szwajcaria).
Ryc. 6. Odpreparowanie zewnętrznego przewodu słuchowego (nos zwierzęcia znaj-duje się po lewej stronie; FN – nerw twarzowy).
Ryc. 7. Otwarcie puszki bębenkowej za pomocą odgryzacza (B – puszka bębenkowa).
Kostną część ucha środkowego określa się mianem jamy bębenkowej. Ma ona dwie komory, u kotów oddzielone przegrodą. Większa, dobrzuszna część, pełni rolę wzmacniacza akustycznego. W środkowej części znajdują się kosteczki (młoteczek, kowadełko i strzemiączko) odpowiedzialne za bezpośrednie przewodzenie dźwięku z błony bębenkowej do otworu przedsionkowego, znajdującego się przy wejściu do ucha wewnętrznego. Nerw bębenkowy biegnie przez puszkę bębenkową. Trąbka Eustachiusza łączy ucho środkowe z jamą nosowo-gardłową i odpowiada za wyrównywanie ciśnienia między tymi strukturami.
Ryc. 8. Efekt kosmetyczny po usunięciu przewodu słuchowego zewnętrznego.
Ryc. 9. Zastosowanie drenażu jest konieczne tylko w przypadkach znacznego zanieczyszczenia puszki bębenkowej.
Ryc. 10. Schematyczne przedstawienie usunięcia bocznej części przewodu słuchowego (operacja Zeppa), B – puszka bębenkowa, EC – przewód słuchowy.
Ryc. 11. Badanie otoskopowe kota z polipem w przewodzie słuchowym, wypełniającym całe jego światło (dzięki uprzejmości dr Claudii Nett, DACVD, Szwajcaria).
Ryc. 12. Zdjęcie rentgenowskie wykonane przy otwartej jamie ustnej, ukazujące puszki bębenkowe psa. Ściana lewej puszki jest pogrubiała.
Narząd przedsionkowy znajduje się w uchu wewnętrznym. Jego funkcja to przetwarzanie sygnałów dźwiękowych na impulsy nerwowe. Nie odgrywa on znaczącej roli w chirurgii.
Stan zapalny zewnętrznego przewodu słuchowego pojawia się przynajmniej raz w życiu u 10-20% psów i 2-6% kotów. Rasy predysponowane to pudel, cocker spaniel i foksterier. Etiologię można podsumować za pomocą trzech liter „P” – 1) Pierwotne czynniki, np. problemy dermatologiczne, alergie, niedoczynność tarczycy, 2) Predyspozycje, takie jak budowa ucha, wilgotność, ciepło, oraz 3) Przetrwałe zmiany, np. zwężenie kanału słuchowego, rozrost, obrzęk, zakażenia lub zapalenie ucha środkowego. Do najczęściej spotykanych drobnoustrojów należą: Staphylococcus sp., Proteus sp., Pseudomonas sp., Streptococcus sp., E. coli, Corynebacterium sp. i Malassezia sp. (lub Candida sp.).
Ryc. 13. Dobrzuszna osteotomia puszki bębenkowej. Puszka jest otwarta, nos zwierzęcia znajduje się po lewej stronie.
