Parazytologia Psy

Występowanie zawlekanych gatunków pasożytów u psów na terenie Polski

15/03/2018

W krajach północnej Europy, gdzie nieobecne są wektory tych pasożytów, wszystkie przypadki leiszmaniozy u psów traktowane są jako przypadki zawleczone, świadczące o tym, że psy czasowo przebywały na terenach endemicznych dla Leishmania spp. i tam doszło do ich zarażenia.

Największą liczbę zawleczonych przypadków leiszmaniozy zdiagnozowano do tej pory na terenie Niemiec (464 przypadki), Holandii (95 przypadków) i Belgii (20 przypadków) (22, 60, 66). Jeśli chodzi o Polskę, to do chwili obecnej nie zanotowano przypadków leiszmaniozy u psów.

Wiadomo, że nie każdy przypadek zarażenia człowieka Leishmania kończy się chorobą. Obecnie na świecie zarejestrowano ich 12 milionów. W ciągu roku notuje się około 1,5-2 milionów nowych przypadków skórnej odmiany leiszmaniozy i około 500 tysięcy trzewnej formy tej choroby. Trzewna leiszmanioza charakteryzuje się podwyższoną temperaturą ciała, spadkiem masy ciała, powiększeniem wątroby i(lub) trzustki oraz niedokrwistością aplastyczną (13).

W Polsce notuje się kilka przypadków leiszmaniozy rocznie u ludzi, którzy odwiedzili obszary endemiczne dla Leishmania (48).

Rozpoznanie inwazji pasożytów z rodzaju Leishmania opiera się na stwierdzeniu ich obecności w monocytach lub makrofagach, w rozmazach tkanek pobranych z węzłów chłonnych, szpiku kostnego lub śledziony, barwionych metodą Giemsy (45). Użyteczne też są metody molekularne (różne typy techniki PCR), w których powielany jest materiał genetyczny pasożytów (45).

Prostymi i często stosowanymi metodami są techniki, w których wykrywa się przeciwciała anty-Leishmania. Ze względu na dużą czułość i swoistość jako złoty standard traktuje się test pośredniej aglutynacji (IFAT), choć nie jest polecany przy masowych badaniach. Natomiast do badań przeglądowych nadaje się test bezpośredni aglutynacji (DAT).

Innymi technikami stosowanymi w badaniach w kierunku inwazji Leishmania są różne odmiany testu immunoenzymatycznego ELISA, Western blot i test lateksowy (23).

Podsumowanie

Gdy decydujemy się na wspólny wyjazd z psem do krajów basenu Morza Śródziemnego, gdzie endemicznie występują pasożyty przedstawione w niniejszym artykule, należy go zabezpieczyć przez atakiem ze strony wektorów przenoszących te groźne patogeny. Zaleca się więc stosowanie w trakcie pobytu w tych krajach obroży nasyconych deltametryną i preparatów zawierających permetrynę stosowanych w postaci spot-on, wykazujących działanie bójcze oraz odstraszające dla stawonogów (36).

Należy pamiętać o tym, aby unikać wyprowadzania psów w godzinach wieczornych i nocnych, kiedy komary i ćmianki wykazują największą aktywność. Powinno się również stosować moskitiery w otworach okiennych i preparaty owadobójcze w pomieszczeniach, w których przebywają zwierzęta.

Inwazje pasożytów z rodzaju Dirofilaria i Leishmania są niebezpieczne nie tylko dla czworonogów, ale i dla ich właścicieli, gdyż pozostając w ciągłym kontakcie ze źródłem pasożytów, jakim są zarażone psy, sami mogą ulec zarażeniu za pośrednictwem wektorów.

W ostatnich latach na terenie Polski zanotowano rodzime przypadki zarażenia Dirofilaria repens u psów (11), świadczące o występowaniu w naszym kraju gatunków komarów zdolnych do przenoszenia mikrofilarii tego nicienia. W najbliższej przyszłości musimy się więc liczyć nie tylko z możliwością zwielokrotnienia liczby zawlekanych przypadków dirofilariozy i leiszmaniozy ze względu na zintensyfikowanie wspólnych wypraw wakacyjnych z czworonogami do krajów śródziemnomorskich, ale i z możliwością wzrostu liczby przypadków rodzimych z powodu zmieniających się warunków klimatycznych.

Ryc. 1-3 – Autorka, ryc. 4 – z archiwum firmy Bayer

PIŚMIENNICTWO

1. Abellŕn Garcěa C.: Epidemiologia de la leishmaniasis en Espańa. Programas y medida de control. IZSS/MZCC/WHO Workshop on New Trends in Leishmaniasis Epidemiology and Control in the Mediterranean area, Palermo (Italy), 1997. – 2. Abranches P., Sampaio-Silva M.L., Santos-Gomes G.M., Avelino I.C., Pires C.A., Conceiçăo-Silva F.M., Seixas-Lopes A., Silva-Pereira M.C.D., Janz J.G.: Kala azar in Portugal. VII. Epidemiological survey in Alijň (endemic region of Alto-Douro). Res Rev Parasitol, 52, 121-124, 1992. – 3. Araujo A.M.: Canine and human Dirofilaria immitis infections in Portugal. Proceedings of VII European Multicolloquium of Parasitology. Parassitologia, 38, 366, 1996. – 4. Arnold P., Deplazes P., Ruckstuhl H., Flűckiger, M.: Dirofilariose beim Hund. Schw. Arch. Tierheilk., 136, 265-269, 1994. – 5. Avdiukhina T.I., Supriaga V.G., Postanova V.F., Kimova R.T., Mironova N.I., Murashov N.E., Pitinseva E.V.: Dirofilariasis in the countries of the CIS: an analysis of the cases over the years 1915-1996. Med. Parazitol., July-September, 58-58, 1997. – 6. Bailey T.S., Sohrabi A., Roberts S.S.: Pulmonary coin lesions caused by Dirofilaria immitis. J Surg Oncol, 44, 268-272, 1990. – 7. Cancrini G., Allende E., Favia G., Bornay F., Antón F., Simón F.: Vet Parasit, 92, 81-86, 2000. – 8. Cielecka D., Szymańska K., Salamatin R., Tomaszewska A.: Przypadek inwazji Dirofilaria repens (Leidy, 1856) (Nematoda: Filarioidea: Onchocercidae) u pacjenta w Warszawie. Wiad. Parazyt., 53, 165, 2007. – 9. Chauve C.M.: Importance in France of the infestation by Dirofilaria (Nochtiella) repens in dogs. Parassitologia, 39, 393-395, 1997. – 10. Cringoli G., Rinaldi L., Veneziano L., Capelli G.: A prevalence survey and risk analysis of filariosis in dogs from the Mt. Vesuvius area of southern Italy. Vet Parasit, 102, 243-252, 2001.

11. Demiaszkiewicz A.W., Polańczyk G., Pyziel A.M., Kuligowska I., Lachowicz J.: Pierwsze ogniska dirofilariozy wywołanej przez Dirofilaria repens Railliet et Henry, 1911 w centralnej Polsce. Wiad Parazyt, 55, 367-370, 2009. – 12. Deplazes P., Grimm F., Papaprodromou M., Cavaliero T., Gramiccia M., Christofi G., Christofi N., Economides P., Eckert J.: Canine leishmaniosis in Cyprus due to Leishmania infantum MON 1. Acta Trop, 71, 169-178, 1998. – 13. Desjeux P., Alvar J.: Leishmania/HIV co-infections: epidemiology in Europe. Ann Trop Med Parasit, 97, Supp. 1, S3-S15, 2003. – 14. Doganay A., Biyikoglu G.: The filarial nematodes in dogs. Etlik. Vet. Mikrob. Derg., 7, 127-139, 1992. – 15. Džaja P., Beck A., Kiš G., Kurilj A.G., Živičnjak T., Artuković B., Beck R., Hohšteter M., Zuckermann Šoštarić I.C., Grabarević Ž.: Dirofilaria repens infection in a dog in Croatia – a case report. Veterinar Arhiv, 78, 521-527, 2008. – 16. Faust E.C., Thomas E.P., Jones J.: Discovery of human heartworm infection in New Orleans. J Parasit, 27, 115-122, 1941. – 17. Favia G., Bazzocchi Ch., Cancrini G., Genchi C., Bandi C.: Usual organization of the 5S ribosomal spacer in Dirofilaria repens: absence of a canonical spliced leader 1 sequence. Parasit Res, 86, 497-499, 2000. – 18. Feldman R.G., Holden M.J.: Meningeal irritation, hemoptysis and eosinophilia – A case of human dirofilariasis? JAMA, 228, 1018-1019, 1974. – 19. Gicquel J.J., Berthonneau J., Curutchet L., Hue B., Dighiero P.: Management of Subconjunctival Dirofilaria repens. Arch Ophthalmol., 122, 416-417, 2004. – 20. Georgieva D., Kirkova Z., Ivanov A.: A study on the incidence and diagnostic of dirofilariosis (heartworm disease) in carnivores. Bulgarian J. Vet. Med., 4, 231-236, 2001.

21. Guerrero J., Ducos de la Hitte J., Genchi C., Rojo F., Giles R.C., Hildebrandt P.K.: Ruptured pulmonary artery in a dog with dirofilariasis. J Am Vet Med Assoc, 163, 236-238, 1973. – 22. Gothe R., Nolte I., Kraft W.: Leishmaniasis in dogs in Germany: epidemiological case analysis and alternatives to conventional causal therapy. Tierärztli Prax, 2, 68-73, 1997. – 23. Gradoni L.: Epizootiology of canine leishmaniasis in southern Europe. Proceedings of canine leishmaniasis Forum, Barcelona, 28-31.01.1999, 32-39, 1999. – 24. Guerrero J., Ducos de la Hitte J., Genchi C., Rojo F., Gomez-Bautista M., Carvalho Valera M., Labarthe N., Bordini E., Gonzales G., Mancebo O., Patino F., Uribe L.F., Samano R.: Update on the distribution of Dirofilaria immitis in dogs from Southern Europe and Latin America. Proceedings of the Heartworm Symposium’92. American Heartworm Society, Batavia, IL, 31-37, 1992. – 25. Halliwell R.E., Gorman W.N.T.: Veterinary Clinical Immunology, Wyd. W.B. Saunders, Philadelphia, 239, 1989. – 26. Hagio M.: Two-diamensional echocardiography for the detection of Dirofilaria immitis in the right heart and adjucent vessels of the dog. J Jpn Vet Med Assoc, 39, 74-79, 1986. – 27. Hermosilla C., Pantchev N., Dyachenko V., Gutmann M., Bauer C.: First autochthonous case of canine ocular Dirofilaria repens infection in Germany. Vet Rec, 158, 134-135, 2006. – 28. Hinaidy H.K., Bacowsky M., Hinterdorfer F.: Introduction of Dirofilaria immitis and Dipetalonema reconditum in dogs into Austria. J. Vet. Med. B, 34, 326-332, 1987. – 29. Jambou D., Marty P., Jambou R., Le Fichoux Y., Haas P., Jourdain N., Bayada M.: Preliminary serological study on canine leishmaniasis in the Alpes-Maritimes Département, France. Trans R Soc Trop Med Hyg, 80, 666-667, 1986. – 30. Jazic A., Zuko A., Cankovic M.: Leishmaniasis in dogs in the area of Blagaj (near Mostar), Bosnia-Herzegovina. IZSS/MZCC/ /WHO Workshop on New Trends in Leishmaniasis Epidemiology and Control in the Mediterranean area, Palermo (Italy), 1997.

31. Jelinek T., Schulte-Hillen J., Loscher T.: Human dirofilariasis. Int. J. Dermatol., 35, 872-875, 1996. – 32. Jones T.C., Hunt R.D., King N.W. Veterinary Parasitology, Wyd. Williams & Wilkins, USA, s. 615, 1997. – 33. Jascó O., Mándoki M., Majoros G., Pétsch M., Mortarina M., Genchi C., Fok É.: First autochthonous Dirofilaria immitis (Leidy, 1856) infection in a dog in Hungary. Helminthologia, 46, 159-161, 2009. – 34. Kamalu B.P.: Canine filariasis caused by Dirofilaria repens in southeastern Nigeria. Vet. Parasitol., 40, 335-338, 1991. – 35. Kaneda Y., Asami K., Kawai T., Sakuma M.: A case of human infection with Dirofilaria in the subcutaneous tissue. Jap J Parasit, 29, 245-249, 1980. – 36. Killick-Kendrick R.: Anti-feeding effects of synthetic pyrethroids against phlebotomine sand flies and mosquitoes and the prospects of controlling canine leishmaniasis with deltamethrinimpregnated ProtectorBands (Scalibor®). Canine Leishmaniasis: an update (Ed. R. Killick-Kendrick). Proceedings of a Canine Leishmaniasis Forum, Barcelona, 28-31.01. 1999, 82-90, 1999. – 37. Kingston N., Morton J.: Trypanosoma cervi sp.n. from elk (Cervus canadensis) in Wyoming. J Parasit, 61, 17-23, 1975. – 38. Kleiter M., Luckschander N., Willmann M.: Kutane Dirofilariose (Dirofilaria repens) bei 2 nach Österreich importierten Hunden. Kleintierpraxis, 46, 283-288, 2001. – 39. Knott J.: A method for making microfilarial survey on day blood. Transactions of the R Soc Trop Med Hyg, 33, 191-196, 1939. – 40. Lee B.I., Jo Y.W.: Canine heartworm disease. Korean J Korea Vet Med Assoc, 32, 495-502, 1996.

41. Löwenstein M., Spallinger E.: First autochthonous case of canine Dirofilaria (Nochtiella) repens infection in Austria – a case report. Wien Tierärztl Monatssch, 96, 184-187, 2009. – 42. Lecova L., Letkova V.: The prevalence of Dirofilaria spp. in domesticated and wild carnivores in Slovakia. Folia Vet, 53, 160-161, 2009. – 43. Meyer H.P., Wolvekamp P., van Maasen C., Stokhof A.A.: Seven cases of heartworm disease (Dirofilariosis) in dogs in the Netherlands. Vet. Q., 16, 169-174, 1994. – 44. Miterpáková M., Antolová D., Hurniková Z., Dubinský P., Pavlacka A., Németh J.: Dirofilaria infections in working dogs in Slovakia. J Helminth, 84, 173-176, 2010. – 45. Monteiro de Andrade H., Barbosa Reis A., Lopes dos Santos S., Volpini A.C., Marques M.J., Romanha A.J.: Use of PCR-RFLP to identify Leishmania species in naturally-infected dogs. Vet Parasit, 140, 231-238, 2006. – 46. Moorhouse D.E.: Dirofilaria immitis: a cause of human intra-ocular infection. Infection, 6, 192-193, 1977. – 47. Muro A., Genchi C., Cordero M., Simon M.: Human dirofilariasis in the European Union. Parasit Today, 15, 386-389, 1999. – 48. Myjak P., Szulta J., de Almeida M.E., da Silva A.J., Steurer F., Lass A., Pietkiewicz H., Nahorski W.L., Goljan J., Knap J., Szostakowska B.: Usefulness of PCR method for detection of Leishmania in Poland. Polish J Microbiol, 58, 219-222, 2009. – 49. Oge H., Doganay A., Oge S., Yildirim A.: Prevalence and distribution of Dirofilaria immitis in domestic dogs from Ankara and vicinity in Turkey. Deut. Tierarztl. Wochensch., 110, 69-72, 2003. – 50. Olteanu G.: Dirofilarosis in man and animals in Romania. Proceedings of VII European Multicolloquium of Parasitology. Parassitologia, 38, Supp. 1-2, 360, 1996.

51. Overgaauw P., van Dijk E.: Autochthonous case of Dirofilaria repens in a dog in the Netherlands. Vet Rec, 164, 158, 2009. – 52. Pampiglione S., Canestri Trotti G., Rivasi F.: Human dirofilariasis due to Dirofilaria (Nochtiella) repens: a review of world literature. Parassitologia, 37, 149-193, 1995. – 53. Pampiglione S., Rivasi F.: Human dirofilariasis due to Dirofilaria (Nochtiella) repens: an update of world literature from 1995 to 2000. Parassitologia, 42, 231-254, 2000. – 54. Pampiglione S., Rivasi F., Angeli G., Baldorini R., Incensati R.M., Pastormelo M., Pavesi M., Ramponi A.: Dirofilariasis due to Dirofilaria repens in Italy, an emergent zoonosis: raport of 60 new cases. Histopathology, 38, 344-354, 2001. – 55. Papazahariadou M.G., Koutinas A.F., Rallis T.S., Haralabidis S.T.: Prevalence of microfilaemia in episodic weakness and clinically normal dogs belonging to hunting breeds. J. Helminthol., 68, 243-245, 1994. – 56. Scott D.W., Vaughn T.C.: Papulonodular dermatitis in a dog with occult filariasis. Comp. Anim. Pract., 1, 32-34, 1987. – 57. Shah M.K.: Human pulmonary dirofilariasis: review of the literature. Southern Med J, 92, 276-279, 1999. – 58. Simon F., López-Belmonte J., Marcos-Atxutegi C., MorchónR., Martín-Pacho J.R.: What is happening outside North America regarding human dirofilariasis? Vet Parasit, 133, 181-189, 2005. – 59. Sideris V., Karagouni E., Papadopoulou G., Garifallou A., Dotsika E.: Canine visceral leishmaniasis in the Great Athens area, Greece. Parasite, 3, 125-130, 1996. – 60. Slappendel R.J.: Canine leishmaniasis. A review based on 95 cases in the Netherlands. Vet Quart, 10, 1-16, 1988.

61. Soulsby E.J.L.: Helminth, Arthropods and Protozoa of Domesticated Animal. Szóste wydanie. Wydawnictwo Bailliere Tindall i Cassell, London, s. 296, 1968. – 62. Svobodova V., Svobodova Z., Beladicova V., Valentova D.: First cases of canine diroﬁlariosis in Slovakia: a case report. Vet. Med. – Czech, 50, 510-512, 2005. – 63. Szell Z., Sreter T., Csikos K., Katai Z., Dobos-Kovacs M., Vetesi F., Varga I.: Autochthonous infection with Dirofilaria repens in dogs in Hungary. Magy. Allator Lap, 121, 100-104, 1999. – 64. Tada I., Sakaguchi Y, Eto K.: Dirofilaria in the abdominal cavity of a man in Japan. Am J Trop Med Hyg, 28, 988-990, 1979. – 65. Tasić A., Rossi L., Tasić S., Miladinović--Tasić N., Ilić T., Dimitrijević S.: Survey of canine dirofilariasis in Vojvodina, Serbia. Parasit Res, 103, 1297-1302, 2008. – 66. Vercammen F., Berkvens D., Le Ray D., Jacquet D., Vervoort T.: Development of a slide ELISA for canine leishmaniasis and comparison with four serological tests. Vet Rec, 141, 328-330, 1997. – 67. Wohlsein P., Vilafranca M., Brandes B.: Leishmaiose und Filariose bei einem Hund. Kleintierpraxis, 41, 367-374, 1996. – 68. Zahler M., Glaser B., Gothe R.: Imported parasites in dogs: Dirofilaria repens and Dipetalonema reconditum. Tierarztl Prax., 25, 388-392, 1997. – 69. Żarnowska-Prymek H., Cielecka D., Salamatin R.: Dirofilarioza – Dirofilaria repens – po raz pierwszy opisana u polskich pacjentów. Przeg Epid, 62, 547-551, 2008.