Psy Żywienie

Żywienie psów sportowych. Cz. II. Składniki energetyczne

13/03/2018

W żywieniu sportowców powszechną praktyką jest stosowanie podwyższonych dawek łatwo przyswajalnych węglowodanów. Zastosowanie tych związków po treningu lub zawodach powoduje znaczny wzrost stężenia glikogenu w mięśniach szkieletowych, które ulega zmniejszeniu w trakcie ćwiczeń. Fakt ten sprawia, że organizm w krótszym czasie jest gotowy do wykonania kolejnego wysiłku. Wpływ stosowania łatwo przyswajalnych węglowodanów na zdolność psów do wykonywania wysiłku fizycznego badano już na początku lat 30. ubiegłego wieku. Opisano wówczas przypadek psa, który dzięki uzupełnianiu węglowodanów był w stanie biec przez 17 godzin z pięciominutowymi przerwami co 25 minut, w trakcie których otrzymywał wodę i węglowodany. W tym czasie pokonał dystans 155 km. Ten sam pies bez uzupełniania węglowodanów biegł tylko 4,25 godziny. Po otrzymaniu węglowodanów już po 8 minutach wznowił bieg. Pies ten otrzymywał w głównej mierze sacharozę i glukozę (3). Z czasem mono- i disacharydy zaczęto zastępować łatwo przyswajalnymi polimerami glukozy. W badaniach przeprowadzonych przez Reynoldsa i współpracowników (26) wykazano, że podanie psom zaprzęgowym bezpośrednio po pokonaniu 30-kilometrowego dystansu tego rodzaju węglowodanów w dawce 1,5 g/kg m.c. powoduje w ciągu pierwszych czterech godzin odbudowę 49% glikogenu mięśniowego zużytego w trakcie biegu (26).

W żywieniu sportowców często łączy się łatwo przyswajalne węglowodany z białkiem, co ma na celu nasilenie wzrostu zawartości glikogenu w mięśniach szkieletowych. W badaniach przeprowadzonych na psach zaprzęgowych nie zaobserwowano jednak, aby połączenie węglowodanów z hydrolizowanym białkiem spowodowało większy wzrost stężenia glikogenu mięśniowego niż same węglowodany (31). Omawiając kwestię suplementacji węglowodanów w żywieniu psów sportowych, należy również zaznaczyć, że podawanie psom nadmiernych ilości węglowodanów w celu zwiększenia zawartości glikogenu zwiększa ryzyko rozwoju powysiłkowego zwyrodnienia mięśni (19, 20).

Najważniejszą metodą gospodarowania zasobami glikogenu mięśniowego u psów pokonujących długie dystanse jest stosowanie karmy z podwyższoną zawartością tłuszczu. Z badań przeprowadzonych przez McKenzie i współpracowników (21) wynika, że u psów zaprzęgowych pokonujących przez pięć kolejnych dni dystans wynoszący 160 kilometrów dziennie, po obniżeniu się stężenia glikogenu w mięśniach szkieletowych po pierwszym dniu, w kolejnych dniach dochodzi do jego wzrostu. Początkowe stężenie glikogenu wyniosło średnio 340 mmol/kg s.m. Po przebiegnięciu dystansu wynoszącego 160 kilometrów uległo obniżeniu do 73 mmol/kg s.m. Po dwudniowym wysiłku, czyli po przebiegnięciu łącznie 320 kilometrów, wzrosło do 177 mmol/kg s.m., a po 800 kilometrach wynosiło już 213 mmol/kg s.m. Psy te były żywione karmą, w której około 50% energii pochodziło z tłuszczu, a zaledwie 15% z węglowodanów (21).

Dawka pokarmowa dla psów zaprzęgowych często składa się z karmy komercyjnej z dodatkiem produktów wysokobiałkowych i wysokotłuszczowych oraz witamin. Dieta taka zaspokaja potrzeby energetyczne psów, lecz często zawiera zbyt dużo węglowodanów, a zbyt mało tłuszczu (5). Wysokich dawek tłuszczu nie wymagają psy, które nie uczestniczą w treningach i zawodach. W przypadku takich psów pokarm o podwyższonej zawartości tłuszczu należy zacząć podawać kilka tygodni przed rozpoczęciem treningów. Wówczas organizm może zaadaptować się do podwyższonej podaży tego składnika (20, 27).

Psy uprawiające agility

Treningi psów uprawiających agility obejmują nie tylko pokonywanie torów przeszkód, ale również ćwiczenia wytrzymałościowe i biegi sprinterskie. W związku z tym ich mięśnie wykonują wysiłek zarówno tlenowy, jak i beztlenowy. Psy te nie wymagają tak dużych ilości tłuszczu jak psy zaprzęgowe. Wydaje się, że wysokiej jakości komercyjne suche karmy przeznaczone do żywienia psów aktywnych charakteryzują się odpowiednią dla psów uprawiających agility zawartością tłuszczu i innych składników pokarmowych, w związku z tym mogą stanowić podstawę ich dawki pokarmowej. Psy te powinny otrzymywać taką ilość karmy, która pozwala im zachować szczupłą sylwetkę. Wynika to z faktu, że w trakcie treningów i zawodów, zwłaszcza podczas skoków i gwałtownych zmian kierunku biegu, dochodzi do dużego obciążenia stawów. Ponadto szczupła sylwetka wpływa korzystnie na koordynację ruchową (13).

Podsumowanie

Dostarczenie psom sportowym odpowiedniej ilości składników energetycznych jest jednym z kluczowych czynników żywieniowych wpływających na osiągane wyniki. Niezmiernie ważna jest również prawidłowa podaż białka, witamin, składników mineralnych i związków, które w pokarmie występują w zbyt małych stężeniach, aby zaspokoić ich zwiększone zapotrzebowanie. Te aspekty żywienia psów sportowych zostaną przedstawione w kolejnych częściach artykułu.

Pierwsza część artykułu ukazała się w MW 4/2011.

Ryc. 1 – A. Wysocki, ryc. 2 – D. Janisz, http://www.agility-psi-sport.strefa.pl

PIŚMIENNICTWO

1. Beil L.: Breaking the speed limit: Studies examine physiology and technology to better foresee the ultimate edge of human performance. Sci. News 176, 26-29, 2009. – 2. Dieter R.A. Jr., Dieter R.A. 3rd., Dieter D.L., Dieter R.S., Dieter B.: Trans-Antarctic expedition: the second 100 days. Int. J. Circumpolar Health 57, (Suplement 1), 746-748, 1998. – 3. Dill D.B., Edwards H.T., Talbott J.H.: Studies in muscular activity. VII. Factors limiting the capacity for work. J. Physiol. 77, 49-62, 1932. – 4. Dobson G.P., Parkhouse W.S., Weber J.M., Stuttard E., Harman J., Snow D.H., Hochachka P.W.: Metabolic changes in skeletal muscle and blood of greyhounds during 800-m track sprint. Am. J. Physiol. 255, R513-519, 1988. – 5. Ebing L., Beynen A.C.: De voeding van Nederlandse sledehonden in training. Tijdschr. Diergeneeskd. 124, 698-701, 1999. – 6. Gerth N., Sum S., Jackson S., Starck J.M.: Muscle plasticity of Inuit sled dogs in Greenland. J. Exp. Biol. 212, 1131-1139, 2009. – 7. Gunn H.M.: Differences in the histochemical properties of skeletal muscles of different breeds of horses and dogs. J. Anat. 127, 615-634, 1978a. – 8. Gunn H.M.: The proportions of muscle, bone and fat in two different types of dog. Res. Vet. Sci. 24, 277-282, 1978b. – 9. Guy P.S., Snow D.H.: Skeletal muscle fibre composition in the dog and its relationship to athletic ability. Res. Vet. Sci. 31, 244-248, 1981. – 10. Hammel E.P., Kronfeld D.S., Ganjam V.K., Dunlap H.L. Jr.: Metabolic responses to exhaustive exercise in racing sled dogs fed diets containing medium, low, or zero carbohydrate. Am. J. Clin. Nutr. 30, 409-418, 1977.

11. Hildebrand M.: Motions of the running cheetah and horse. J. Mamm. 40, 481-495, 1959. – 12. Hildebrand M., Goslow G.: Analysis of vertebrate structure. 5th edn. John Wiley and Sons, Inc, New York, 2001. – 13. Hill R.C.: Feeding dogs for agility. 8th Annual Dog Owners & Breeders Symposium, 22-28, 2004. – 14. Hill R.C., Bloomberg M.S., Legrand-Defretin V., Burger I.H.: Energy, fat and performance in greyhounds. J. Vet. Intern. Med. 10, 170, 1996. – 15. Hill R.C., Bloomberg M.S., Legrand-Defretin V., Burger I.H., Hillock S.M., Sundstrom D.A., Jones G.L.: Maintenance energy requirements and the effect of diet on performance of racing Greyhounds. Am. J. Vet. Res. 61, 1566-1573, 2000. – 16. Hill R.C., Lewis D.D., Scott K.C., Omori M., Jackson M., Sundstrom D.A., Jones G.L., Speakman J.R., Doyle C.A., Butterwick R.F.: Effect of increased dietary protein and decreased dietary carbohydrate on performance and body composition in racing Greyhounds. Am. J. Vet. Res. 62, 440-447, 2001. – 17. Hinchcliff K.W., Reinhart G.A., Burr J.R., Schreier C.J., Swenson R.A.: Metabolizable energy intake and sustained energy expenditure of Alaskan sled dogs during heavy exertion in the cold. Am. J. Vet. Res. 58, 1457-1462, 1997. – 18. Howald H., Decombaz J.: Nutrient intake and energy regulation in physical exercise. Experientia Suppl. 44, 77-88, 1983. – 19. Kronfeld D.S.: Diet and the performance of racing sled dogs. J. Am. Vet. Med. Assoc. 162, 470-473, 1973. – 20. Kronfeld D.S., Downey R.L.: Nutritional strategies for stamina in dogs and horses. Proc. Nutr. Soc. Aust. 6, 21-29, 1981.

21. McKenzie E., Holbrook T., Williamson K., Royer C., Valberg S., Hinchcliff K., Jose-Cunilleras E., Nelson S., Willard M., Davis M.: Recovery of muscle glycogen concentrations in sled dogs during prolonged exercise. Med. Sci. Sports Exerc. 37, 1307-1312, 2005. – 22. Mirowski A.: Średniołańcuchowe triglicerydy w żywieniu człowieka i zwierząt. Część I. Życie Wet. 85, 902--906, 2010. – 23. Pasi B.M., Carrier D.R.: Functional trade-offs in the limb muscles of dogs selected for running vs. fighting. J. Evol. Biol. 16, 324-332, 2003. – 24. Paul P., Holmes W.L.: Free fatty acid and glucose metabolism during increased energy expenditure and after training. Med. Sci. Sports 7, 176-183, 1975. – 25. Pohoska E.: The effect of prolonged restriction of physical activity on exercise performance in dogs. Acta Physiol. Pol. 30, 337-350, 1979. – 26. Reynolds A.J., Carey D.P., Reinhart G.A., Swenson R.A., Kallfelz F.A.: Effect of postexercise carbohydrate supplementation on muscle glycogen repletion in trained sled dogs. Am. J. Vet. Res. 58, 1252-1256, 1997. – 27. Reynolds A.J., Fuhrer L., Dunlap H.L., Finke M.D., Kallfelz F.A.: Lipid metabolite responses to diet and training in sled dogs. J. Nutr. 124, (Suplement), 2754-2759, 1994. – 28. Reynolds A.J., Fuhrer L., Dunlap H.L., Finke M.D., Kallfelz F.A.: Effect of diet and training on muscle glycogen storage and utilization in sled dogs. J. Appl. Physiol. 79, 1601-1607, 1995. – 29. Sharp N.C.C.: Timed running speed of a cheetah (Acinonyx jubatus). J. Zool. 241, 493-494, 1997. – 30. Toll P.W., Pieschl R.L., Hand M.S.: The effect of dietary fat and carbohydrate on sprint performance in racing greyhound dogs. Proc. 8th Int. Racing Greyhound Symp. North American Veterinary Conference, Gainesville, Florida, 1992.

31. Wakshlag J.J., Snedden K.A., Otis A.M., Kennedy C.A., Kennett T.P., Scarlett J.M., Kallfelz F.A., Davenport G.M., Reynolds A.J., Reinhart G.A.: Effects of post-exercise supplements on glycogen repletion in skeletal muscle. Vet. Ther. 3, 226-234, 2002. – 32. Williams T.M., Dobson G.P., Phillips J.A.: Skeletal muscle histology and biochemistry of an elite sprinter, the African cheetah. J. Comp. Physiol. B 167, 527-535, 1997.