Psy Żywienie

Żywienie psów sportowych. Cz. III. Białko, witaminy i składniki mineralne

13/03/2018

Składniki mineralne

Badania żywieniowe przeprowadzane na psach sportowych w stosunkowo niewielkim stopniu dotyczą składników mineralnych. Niemniej jednak ich prawidłowa podaż jest równie ważna jak prawidłowa podaż wszystkich pozostałych składników pokarmowych. Spośród pierwiastków zawartych w pokarmie kluczowe znaczenie mają zwłaszcza wapń i fosfor. Dobrej jakości suche karmy komercyjne przeznaczone do żywienia psów aktywnych zawierają około 0,9-1,5% wapnia i około 0,7-1,1% fosforu. Ważna jest nie tylko bezwzględna zawartość tych dwóch pierwiastków, ale również ich wzajemny stosunek ilościowy, który waha się od 1,2 : 1 do 1,5 : 1.

Optymalna podaż wapnia i fosforu ma na celu ograniczenie negatywnego wpływu intensywnego wysiłku fizycznego na tkankę kostną. Wysiłek fizyczny powoduje mikrouszkodzenia kości. Ich liczba wzrasta wraz z nasileniem intensywności i czasem trwania wysiłku. Mikrouszkodzenia te mogą powodować osłabienie kości (23, 32). Dobrej jakości suche karmy komercyjne dla psów aktywnych charakteryzują się odpowiednią zawartością wapnia. Jednak pokarm przygotowywany w domu, oparty w głównej mierze na mięsie, często jest niedoborowy w wapń. Dlatego stosując w żywieniu psów tego rodzaju pokarm, należy rozważyć podawanie dodatków wapnia (11). Trzeba jednak pamiętać, że zbyt duża podaż tego składnika w żywieniu szybko rosnących szczeniąt dużych ras zwiększa ryzyko aseptycznej martwicy kostno-chrzęstnej (osteochondritis dissecans – OCD). Dodatkowym czynnikiem ryzyka są ćwiczenia fizyczne nadmiernie obciążające układ kostno-stawowy (29).

Dużą uwagę należy zwrócić na sód, którego wydalanie wraz z moczem zwiększa się na skutek wysiłku fizycznego (9). Zwiększone wydalanie sodu, a także zbyt niska zawartość tego pierwiastka w dawce pokarmowej mogą doprowadzić do hiponatremii u psów zaprzęgowych pokonujących duże dystanse (13). Obniżone stężenie sodu w surowicy krwi częściej obserwuje się u psów, które nie ukończyły biegu (15). Spoczynkową hiponatremię, spowodowaną przypuszczalnie stosowaniem hipotonicznych płynów podczas treningów, obserwuje się również u 20% psów uprawiających agility (5, 27).

Do składników mineralnych, które ze względu na pełnione funkcje zasługują na szczególną uwagę w żywieniu psów sportowych, należą również potas, magnez, selen, cynk, miedź, mangan i żelazo. Potas, wraz z sodem, ma kluczowe znaczenie w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Magnez, który jest kofaktorem wielu enzymów, uczestniczy w różnych procesach metabolicznych. Reguluje między innymi metabolizm tkanki kostnej i przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Selen, cynk, miedź i mangan wpływają na prawidłowe funkcjonowanie enzymatycznego układu antyoksydacyjnego. Zapobiegają tym samym nadmiernemu zwiększeniu się zawartości reaktywnych form tlenu, indukowanemu wysiłkiem fizycznym. Selen wchodzi w skład peroksydazy glutationowej (GPx), miedź i cynk są kofaktorami miedziowo-cynkowej dysmutazy ponadtlenkowej (Cu/Zn-SOD), natomiast mangan – manganowej dysmutazy ponadtlenkowej (Mn-SOD). Dodatkowo miedź, wraz z żelazem, uczestniczy w procesie fosforylacji oksydacyjnej, a także w syntezie hemoglobiny i mioglobiny (3, 8, 30). Z tych względów w żywieniu psów sportowych należy unikać niedoborów tych pierwiastków, podobnie jak wszystkich pozostałych składników mineralnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Podsumowanie

Dostarczenie psom sportowym odpowiedniej ilości białka, witamin i składników mineralnych jest jednym z kluczowych czynników żywieniowych wpływających na osiągane wyniki. Niezmiernie ważna jest również suplementacja związków, które w naturalnych pokarmach występują w zbyt małych stężeniach, aby zaspokoić zwiększone zapotrzebowanie nie tylko chartów wyścigowych i psów zaprzęgowych, ale także psów trenujących agility. Te aspekty żywienia psów sportowych zostaną przedstawione w czwartej części artykułu.

Pierwsza część artykułu ukazała się w MW 4/2011, a druga w MW 8/2011.

Ryc. 1. – A. Wysocki, www.lazarus-whippet.net, ryc. 2. – M. Stawowczyk, www.husky2go.com

PIŚMIENNICTWO

1. Adkins T.O., Kronfeld D.S.: Diet of racing sled dogs affects erythrocyte depression by stress. Can. Vet. J. 23, 260-263, 1982. – 2. Baskin C.R., Hinchcliff K.W., DiSilvestro R.A., Reinhart G.A., Hayek M.G., Chew B.P., Burr J.R., Swenson R.A.: Effects of dietary antioxidant supplementation on oxidative damage and resistance to oxidative damage during prolonged exercise in sled dogs. Am. J. Vet. Res. 61, 886-891, 2000. – 3. Bowen J.M., Blackmon D.M., Heavner J.E.: Effect of magnesium ions on neuromuscular transmission in the horse, steer, and dog. J. Am. Vet. Med. Assoc. 157, 164-173, 1970. – 4. Brown W.Y., Vanselow B.A., Redman A.J., Pluske J.R.: An experimental meat-free diet maintained haematological characteristics in sprint-racing sled dogs. Br. J. Nutr. 102, 1318-1323, 2009. – 5. DiBartola S.P.: Disorders of sodium and water: hypernatremia and hyponatremia. W: Fluid therapy in small animal practice, red. DiBartola S.P., WB Saunders, Philadelphia, 1992. – 6. Donoghue S., Kronfeld D.S., Dunlap H.L., Schryver H.F.: Interet de la supplementation vitaminique C chez le chien de traineau en situation de course ou de stress. Rec. Med. Vet. 169, 773-777, 1993. – 7. Fouriez-Lablée V.C.F.: Les affections musculaires chez le chien de sport. Praca doktorska, École nationale vétérinaire d’Alfort, Maisons-Alfort, France, 2004. – 8. Freitag J.J., Martin K.J., Conrades M.B., Bellorin-Font E., Teitelbaum S., Klahr S., Slatopolsky E.: Evidence for skeletal resistance to parathyroid hormone in magnesium deficiency. Studies in isolated perfused bone. J. Clin. Invest. 64, 1238-1244, 1979. – 9. Grignolo A., Koepke J.P., Obrist P.A.: Renal function, heart rate, and blood pressure during exercise and avoidance in dogs. Am. J. Physiol. 242, R482-490, 1982. – 10. Helman E.E., Huff-Lonergan E., Davenport G.M., Lonergan S.M.: Effect of dietary protein on calpastatin in canine skeletal muscle. J. Anim. Sci. 81, 2199-2205, 2003.

11. Hill R.C.: Feeding dogs for agility. 8th Annual Dog Owners & Breeders Symposium, 22-28, 2004. – 12. Hill R.C., Lewis D.D., Scott K.C., Omori M., Jackson M., Sundstrom D.A., Jones G.L., Speakman J.R., Doyle C.A., Butterwick R.F.: Effect of increased dietary protein and decreased dietary carbohydrate on performance and body composition in racing Greyhounds. Am. J. Vet. Res. 62, 440-447, 2001. – 13. Hinchcliff K.W., Reinhart G.A., Burr J.R., Swenson R.A.: Exercise-associated hyponatremia in Alaskan sled dogs: urinary and hormonal responses. J. Appl. Physiol. 83, 824-829, 1997. – 14. Hinchcliff K.W., Reinhart G.A., DiSilvestro R., Reynolds A., Blostein-Fujii A., Swenson R.A.: Oxidant stress in sled dogs subjected to repetitive endurance exercise. Am. J. Vet. Res. 61, 512-517, 2000. – 15. Hinchcliff K.W., Shaw L.C., Vukich N.S., Schmidt K.E.: Effect of distance traveled and speed of racing on body weight and serum enzyme activity of sled dogs competing in a long-distance race. J. Am. Vet. Med. Assoc. 213, 639-644, 1998. – 16. Kronfeld D.S., Ferrante P.L., Grandjean D.: Optimal nutrition for athletic performance, with emphasis on fat adaptation in dogs and horses. J. Nutr. 124 (Suplement), 2745-2753, 1994. – 17. Kronfeld D.S., Hammel E.P., Ramberg C.F. Jr., Dunlap H.L. Jr.: Hematological and metabolic responses to training in racing sled dogs fed diets containing medium, low, or zero carbohydrate. Am. J. Clin. Nutr. 30, 419-430, 1977. – 18. Lassen E.D., Craig A.M., Blythe L.L.: Effects of racing on hematologic and serum biochemical values in greyhounds. J. Am. Vet. Med. Assoc. 188, 1299-1303, 1986. – 19. Marshall R.J., Scott K.C., Hill R.C., Lewis D.D., Sundstrom D., Jones G.L., Harper J.: Supplemental vitamin C appears to slow racing greyhounds. J. Nutr. 132 (Suplement 2), 1616-1621, 2002. – 20. McKenzie E.C., Jose-Cunilleras E., Hinchcliff K.W., Holbrook T.C., Royer C., Payton M.E., Williamson K., Nelson S., Willard M.D., Davis M.S.: Serum chemistry alterations in Alaskan sled dogs during five successive days of prolonged endurance exercise. J. Am. Vet. Med. Assoc. 230, 1486-1492, 2007.

21. McKenzie E., Lupfer C., Banse H., Hinchcliff K., Love S., Nelson S. Jr., Davis M., Payton M., Pastey M.: Hypogammaglobulinemia in racing Alaskan sled dogs. J. Vet. Intern. Med. 24, 179-184, 2010. – 22. Mirowski A.: Żywienie psów sportowych. Cz. II. Składniki energetyczne. Mag. Wet. (w druku). – 23. Muir P., Johnson K.A., Ruaux-Mason C.P.: In vivo matrix microdamage in a naturally occurring canine fatigue fracture. Bone 25, 571-576, 1999. – 24. Piercy R.J., Hinchcliff K.W., Morley P.S., Disilvestro R.A., Reinhart G.A., Nelson S.L., Schmidt K.E., Morrie Craig A.: Association between vitamin E and enhanced athletic performance in sled dogs. Med. Sci. Sports Exerc. 33, 826-833, 2001. – 25. Reinhart G., Hinchcliff K., Reynolds A., Hayek M.: Supplementing vitamin E to Alaskan sled dogs. The Official Site of the Iditarod. http://www.iditarod.com/learn/vet-11.html. – 26. Reynolds A.J., Reinhart G.A., Carey D.P., Simmerman D.A., Frank D.A., Kallfelz F.A.: Effect of protein intake during training on biochemical and performance variables in sled dogs. Am. J. Vet. Res. 60, 789-795, 1999. – 27. Rovira S., Muñoz A., Benito M.: Fluid and electrolyte shifts during and after Agility competitions in dogs. J. Vet. Med. Sci. 69, 31-35, 2007. – 28. Scott K.C., Hill R.C., Lewis D.D., Boning A.J. Jr., Sundstrom D.A.: Effect of alpha-tocopheryl acetate supplementation on vitamin E concentrations in Greyhounds before and after a race. Am. J. Vet. Res. 62, 1118-1120, 2001. – 29. Slater M.R., Scarlett J.M., Donoghue S., Kaderly R.E., Bonnett B.N., Cockshutt J., Erb H.N.: Diet and exercise as potential risk factors for osteochondritis dissecans in dogs. Am. J. Vet. Res. 53, 2119-2124, 1992. – 30. Speich M., Pineau A., Ballereau F.: Minerals, trace elements and related biological variables in athletes and during physical activity. Clin. Chim. Acta 312, 1-11, 2001.

31. Taylor R.J.F.: The physiology of sledge dogs. Polar Record 8, 317-321, 1957. – 32. Tomlin J.L., Lawes T.J., Blunn G.W., Goodship A.E., Muir P.: Fractographic examination of racing greyhound central (navicular) tarsal bone failure surfaces using scanning electron microscopy. Calcif. Tissue Int. 67, 260-266, 2000. – 33. Yamada T., Tohori M., Ashida T., Kajiwara N., Yoshimura H.: Comparison of effects of vegetable protein diet and animal protein diet on the initiation of anemia during vigorous physical training (sports anemia) in dogs and rats. J. Nutr. Sci. Vitaminol. (Tokyo) 33, 129-149, 1987.