Badanie radiologiczne serca w warunkach prawidłowych

Czynniki naświetlania (ekspozycji)

Odpowiedni dobór parametrów ekspozycji ma istotne znaczenie w przypadku wykonywania radiogramów klatki piersiowej. Wartości kV i mAs powinny być podobne w przypadkach wykonywania badań kontrolnych w określonych odstępach czasu. Tylko taka technika zapobiega przeoczeniu zmian i pozwala w sposób wiarygodny porównać ze sobą otrzymane zdjęcia.

Pomiary wielkości sylwetki serca

Na radiogramach bocznych podziału na strony serca dokonuje linia łącząca rozwidlenie tchawicy i wierzchołek serca. Dwie trzecie powierzchni serca powinny należeć do strony prawej, a jedna trzecia do strony lewej. W projekcji grzbietowo-brzusznej podział na przedsionki i komory można uzyskać, dzieląc mniej więcej serce na pół podłużną linią przechodzącą przez środek serca (linia łącząca wierzchołek serca i punkt, w którym śródpiersie zaciera się z dogłowową prawą krawędzią serca). Otrzymujemy mniejszą prawą stronę serca, składającą się z prawej komory i położonego nad nią prawego przedsionka. Sylwetka lewej strony rozciąga się bardziej w bok i do tyłu (do przepony) niż prawa komora.

Tabela I. Schemat zegarowy serca

Ryc. 7. Schemat pozwalający na obliczenie współczynnika VHS. S – wymiar poprzeczny serca, L – wymiar podłużny serca.

Wielkość sylwetki serca jest trudna do określenia ze względu na zależność od dużej liczby czynników, w tym przede wszystkim rodzaju i rasy zwierzęcia. Stąd powszechny sposób oceny, oparty na szerokości przestrzeni międzyżebrowych, często jest obarczony dużym ryzykiem błędu. Jako pomocną dodatkową metodę można stosować ocenę wielkości sylwetki serca opartą o podział zegarowy (tab. I) oraz o obliczenie współczynika VHS (vertebral heart size) (ryc. 7). Metody te mają taką samą wiarygodność jak poprzednie (9).

Metoda VHS, polegająca na porównaniu wielkości serca z długościami trzonów kręgów piersiowych, pozwoliła na ustalenie wartości 9,7 (± 0,5) u psów dorosłych, 10,3 (± 0,6) dla szczeniąt oraz 7,5 (± 0,3) w przypadku kotów (2, 9). U psów w wyniku różnic w wielkości serca i długości kręgów spowodowanych zmiennością rasową, a także różnic w obrębie płci, zaobserwowano odstępstwa w wielkości tego współczynnika (2). Liczne odchylenia sprawiły, że za bezpieczny margines można uznać wartości od 8,7 do 10,7 dla psów dorosłych. Dla labradorów, golden retrieverów, cavalier king charles spanieli i whippetów wartość ta może jednak wynosić powyżej 10,5 (2, 4, 5, 7). Dodatkowe czynniki, takie jak zwężenie szpar międzykręgowych lub nieprawidłowy sposób pomiaru, mogą wpływać na błąd w obliczeniach (2). Stąd metoda VHS najlepiej sprawdza się jako obserwacja rozwoju choroby u tego samego pacjenta w różnych odstępach czasowych (9).

Zakończenie

Badanie radiologiczne serca ma liczne ograniczenia. Pomimo wielu utrudnień związanych z oceną wielkości sylwetki serca, cechuje się wysoką czułością w wykrywaniu kardiomegalii, powiększenia przedsionków i komór oraz zmian w kształcie serca. Jednakże możliwości ostatecznego rozstrzygnięcia, czy powiększenie jest wynikiem przerostu, rozstrzeni mięśnia sercowego, gromadzenia się płynu w worku osierdziowym, czy też innych chorób, są ograniczone.

Badanie radiologiczne pozwala na rozpoznawanie pozasercowych przyczyn prowadzących do niewydolności serca i krążenia, a także innych nieprawidłowości w klatce piersiowej, które mogą być mylone z chorobą serca. Ponadto służy jako uzupełnienie danych klinicznych i uzyskanych z EKG. Dostarcza informacji o stopniu zaawansowania choroby i skuteczności leczenia (8, 9).