14/03/2018
Ryc. 5. Obrzęk płuc (obraz „mokrego płuca”).
Artefakty linii B powstają w wyniku obecności płynu pod opłucną płucną. Świadczą o zmianach śródmiąższowo-pęcherzykowych, takich jak obrzęk płuc (obraz „mokrego płuca”), i są powszechne u chorych z ostrą niewydolnością oddechową, z przewlekłą niewydolnością krążenia lub chorobą śródmiąższową płuc (ryc. 5) (4, 5, 7).
W przypadku obecności wolnego płynu w jamie opłucnej, badanie ultrasonograficzne staje się podstawą w ocenie chorób narządów klatki piersiowej. Średnia i duża ilość płynu bardzo ułatwia przeprowadzenie badania, gdyż tworzy okno akustyczne, przesuwa wypełnione gazem płuca, umożliwiając zobrazowanie ewentualnych procesów chorobowych dotyczących opłucnej, a nawet samego płuca.
W badaniu ultrasonograficznym płyn w jamie opłucnej jest widoczny jako ograniczony, bezechowy lub echogeniczny obszar pomiędzy dwiema blaszkami opłucnowymi. Cechy ultrasonograficzne płynu często umożliwiają zróżnicowanie jego charakteru (8).
Ryc. 6. Duża ilość wolnego płynu w jamie opłucnej.
Duża ilość bezechowego płynu najczęściej jest wynikiem niewydolności krążenia. W przypadku przewlekłej niewydolności serca w bezechowym płynie mogą się pojawić elementy włóknika w postaci echowych nitkowatych struktur (ryc. 6).
Płyn hipoechogeniczny może sugerować obecność chłonki. Płyn hipo- lub hiperechogeniczny może pojawić się w procesach zapalnych. Często w wysięku można również uwidocznić wyraźne echa wewnętrzne odpowiadające masom komórkowym i elementom włóknika. Płyn (wysięk) powstały przy nowotworach złośliwych zazwyczaj staje się hiperechogeniczny, z obecnością bogatych ech wewnętrznych. Jednak w przypadku ucisku guza na sąsiadujące naczynia, obraz płynu nie musi być hiperechogeniczny, a może być bezechowy, jak ma to miejsce w niewydolności krążenia.
Ryc. 7. Zgrubienie opłucnej płucnej z objawem „ogona komety” (zielona strzałka), towarzyszącym drobnym zmianom nowotworowym na opłucnej.
Ryc. 8. Zmiany hipoechogeniczne na powierzchni opłucnej płucnej.
Pogrubienie i nieregularna powierzchnia opłucnej świadczą najczęściej o chorobie zapalnej lub nowotworowej. W zapaleniu opłucnej, prócz pogrubienia ściany, obecna jest również niewielka ilość płynu w jamie opłucnej. W chorobach nowotworowych prócz zgrubienia opłucnej może pojawić się wysięk z obecnością nitek włóknika. W przypadku drobnych zmian nowotworowych, w wyniku zaburzenia odbić fal na opłucnej, powstaje artefakt, tzw. „ogon komety” (ryc. 7), lub w badaniu widoczne są małe hipoechogeniczne zmiany na powierzchni opłucnej płucnej (ryc. 8).
Przy urazach klatki piersiowej należy ocenić ciągłość powierzchni opłucnej. Jeżeli ciągłość opłucnej jest przerwana, a w jamie opłucnej uwidoczniono obecność wolnego płynu, obraz taki świadczy o ranie penetrującej do klatki piersiowej.
Badanie ultrasonograficzne opłucnej może być również decydujące w różnicowaniu ogniskowych zmian opłucnej od zmian powierzchownych w miąższu. Zmiany nieporuszające się w trakcie oddechu pacjenta pochodzą z opłucnej ściennej, a te, które wykazują ruchomość, powstały w miąższu płuc.
Ryc. 9. Guz płuca – strzałka pomarańczowa, strzałka czerwona – linia przepony, niebieska – wolny płyn w jamie opłucnej.
Badanie ultrasonograficzne jest dobrą metodą diagnostyczną w ocenie zmian ogniskowych umiejscowionych w powierzchownych warstwach płuc. W przypadku zmian głębiej zlokalizowanych, badanie to może być w ogóle nieprzydatne diagnostycznie. Guzy umiejscowione w głębszych warstwach płuc mogą zostać uwidocznione tylko i wyłącznie wtedy, gdy są otoczone słabo powietrzną lub bezpowietrzną tkanką płucną, w innym przypadku są przysłonięte powietrzem i nie uwidaczniają się w badaniu. Zmiany nowotworowe płuc mogą przybierać różny obraz ultrasonograficzny, najczęściej jednak mają postać litych tworów o obniżonej echogeniczności (ryc. 9). W przypadku zmian nowotworowych z cechami martwicy, obraz może być bardziej złożony, w postaci zmian litych z obecnością ognisk płynowych. Ropnie z kolei mają obraz hipoechogenicznych zmian z obecnością obszarów płynowych i często bogatoechowych mas komórkowych. Często w ropniu można zaobserwować obecność gazu. Torebka ropnia może być zarówno cienka i gładka, jak i gruba i szorstka w przypadku ropni dawno powstałych (9).
Warto jednak pamiętać, że często odróżnienie mas nowotworowych od ropni, krwiaków, pseudoguzowatych uformowanych nitek fibryny może być trudne. W takich przypadkach ultrasonografia może ułatwić wykonanie biopsji celowanej w celu pobrania materiału do badania histopatologicznego.
