14/07/2017
Ryc. 4. Badanie SSEP wykonane u dobermana z zespołem chwiejności. Fale 1-4 powstają po stymulacji nerwu strzałkowego lewego, a fala 5-8 – po stymulacji nerwu strzałkowego prawego. Fala 1, 5 jest odbie-rana z okolicy kory mózgowej po stronie lewej, fala 2, 6 jest rejestrowana w okolicy odcinka szyjnego rdzenia kręgowego. Fala 3, 7 odpowiada za przewodzenie implusów w odcinku piersiowo-lędźwiowym, a fala 4, 8 w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. W analizie wzrokowej wykresu widoczne jest spłaszczenie fal oraz obniżenie amplitudy załamków poszczególnych fal, co oznacza „wydłużenie” przewodzenia w obrębie szlaków czuciowych.
Ryc. 5. Obraz T1-zależny w projekcji poprzecznej. Widoczne niesymetryczne poszerzenie komory pierwszej i drugiej u psa w typie american staffordshire teriera. Pies trafił do lekarza z objawami niezborności.
Ryc. 6. Obraz T2-zależny w projekcji strzałkowej. Badanie wykonano u psa rasy basset wykazującego objawy niezborności oraz silnej bolesności szyi przy jej omacywaniu i wyginaniu. W przestrzeni C2–C3 widoczne wypadnięcie krążka międzykręgowego (extrusio), który uciska na rdzeń kręgowy, znosząc rezerwy płynowe rdzenia i uciskając na worek oponowy, zawęża wymiar poprzeczny rdzenia do ⅓ prawidłowej wielkości.
Chorobą, która dotyka psy ras dużych, takich jak dogi czy dobermany, ale również i bassety, jest spondylomielopatia szyjna, inaczej nazywana zniekształceniem odcinka szyjnego kręgosłupa, a także syndromem chwiejności (DAWS – disc associated wobbler syndrome). Angielska nazwa pochodzi od słowa wobble, czyli chwiać się, kołysać, i idealnie oddaje objawy towarzyszące chorobie. Istotą choroby jest zwyrodnienie powierzchni stawowej, ciała kręgów, krążków międzykręgowych, przerost więzadeł w odcinku C3–C7, co prowadzi do zwężenia kanału kręgowego, a tym samym powoduje ucisk na rdzeń kręgowy. Psy dotknięte chorobą wykazują deficyty reakcji pozycji i postawy, tzn. hopping, hemiwalking, korektura, próba taczkowania z kontrolą wzroku i bez kontroli są nieprawidłowe. Niezborność najczęściej jest uogólniona, czasem może dotyczyć tylko kończyn miednicznych, nasilając ich krzyżowanie podczas chodzenia. Postawa zwierzęcia jest nieprawidłowa, szyja jest wyciągnięta do przodu, a łokcie są szeroko rozstawione na zewnątrz (mówimy o tzw. postawie krowiej). Warto zwrócić uwagę, że dotychczas opisane objawy idealnie pasują do niezborności móżdżkowej, stąd przy podejrzeniu syndromu chwiejności warto sugerować się wiekiem zwierzęcia, rasą oraz silną sztywnością i bolesnością szyi. Badaniem mającym największą wartość diagnostyczną i prognostyczną, które jest również pomocne w doborze sposobu postępowania, jest MRI. Badanie MRI należy wykonać w trakcji, tzn. pies, leżąc na stole w pozycji grzbietowej, musi mieć kończyny piersiowe wyciągnięte do tyłu, a głowa i szyja muszą być maksymalnie wyciągnięte do przodu, co uzyskuje się dzięki zawieszeniu obciążnika.
Leczenie jest oparte o stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, tj. karprofenu, oraz leków miorelaksacyjnych w celu zwiotczenia mięśni nadosiowych kręgosłupa, np. relanium. Silne objawy bólowe niepoddające się leczeniu można spróbować zmniejszać za pomocą leków opioidowych. Dobre rezultaty otrzymuje się po stosowaniu mawakoksybu (Trocoxil). W bardziej zaawansowanych stadiach choroby niezbędne jest stosowanie leków z grupy glikokortykoidów. Na świecie, np. w Wielkiej Brytanii, Austrii, trwają badania nad doborem najlepszej techniki leczenia chirurgicznego syndromu chwiejności. Jednakże do tej pory nie udało się wynaleźć „złotego środka” (3). W zakwalifikowaniu pacjenta do leczenia farmakologicznego lub chirurgicznego pomocne jest badanie SSEP oraz ocena stopnia zaburzeń przewodnictwa w obrębie szlaków czuciowych rdzenia kręgowego (2) (ryc. 4).
Niezborność czuciowa (1) u psów ras małych może być wywołana przez niestabilność szczytowo-obrotnikową. Ząb kręgu szczytowego jest połączony z atlasem za pomocą więzadła poprzecznego, które umożliwia swobodne rotacyjne ruchy głowy oraz stabilność stawu. Istotą choroby jest zerwanie lub też wrodzony brak bądź osłabienie wspomnianego więzadła, malformacja, złamanie zęba obrotnika. W rezultacie dochodzi do nadwichnięcia stawu, co powoduje, że ząb obrotnika uciska na rdzeń kręgowy. Im silniej zwierzę zgina głowę, tym silniejszy jest ucisk. Rasami predysponowanymi są yorkshire terier, buldog francuski, szpic miniaturowy. Oprócz badania klinicznego i neurologicznego przydatne jest badanie radiograficzne. Zdjęcia powinny być wykonane w projekcji bocznej, a szyja musi być w wyproście oraz w delikatnym zgięciu. Leczeniem z wyboru jest zabieg chirurgiczny polegający na stabilizacji stawu szczytowo-obrotnikowego. Po zabiegu każdy pies powinien otrzymać środki przeciwbólowe, niezbędna jest antybiotykoterapia. Każdy pies musi zostać zabezpieczony przy użyciu kołnierza ortopedycznego.
Do wypadnięcia krążka międzykręgowego może dochodzić w odcinku szyjnym kręgosłupa u psów ras chondrodystroficznych, ale sporadycznie może to dotyczyć psów każdej rasy. W opisywanym odcinku kręgosłupa kanał kręgowy jest stosunkowo wąski, stąd mało jest miejsca na przyjęcie uwypuklonego materiału. Objawy towarzyszące chorobie krążka międzykręgowego w odcinku szyjnym są typu górnego neuronu motorycznego, a deficyty dotyczą czterech kończyn. W badaniu neurologicznym najwyraźniejszym objawem klinicznym jest sztywność karku, niskie trzymanie głowy oraz bolesność karku przy próbach obrócenia głowy, chód zwierzęcia może być chwiejny. Przy podejrzeniu choroby należy się spodziewać dyskopatii w odcinku C2–C3 oraz C3–C4. Jeśli krążek uwypukli się w dalszym odcinku szyjnym, może pojawić się niedowład kończyny piersiowej prawej bądź lewej, co jest z reguły spowodowane uciskiem na nerwy splotu barkowego, które opuszczają kanał kręgowy w odcinku od C5/6–Th1/2 (ryc. 6).
