Zatrucie mikotoksynami u bydła. Cz. II. Rozpoznawanie i leczenie mikotoksykoz

Sposoby ograniczania zatruć mikotoksynami u zwierząt

Ryc. 3. Określanie zawartości mikotoksyn w paszy lub surowicy krwi wymaga specjalistycznej aparatury.

Jak wynika z ryc. 1 i tab. II, w kraju istnieje duże prawdopodobieństwo występowania zatruć mikotoksynami. U bydła bardzo rzadko obserwujemy ostrą postać zatrucia toksynami grzybów. Ostry przebieg zatrucia u bydła jest najczęściej spowodowany wprowadzeniem do żywienia nowej paszy zawierającej mikotoksyny. W praktyce klinicznej znacznie częściej obserwujemy przewlekłą postać zatrucia, spowodowaną długotrwałym podawaniem paszy zanieczyszczonej jedną lub kilkoma toksynami grzybów. Istnieje kilka czynników decydujących o stopniu zatrucia toksynami grzybów. Z najważniejszych czynników należy wymienić zawartość toksyn w paszy, liczbę rodzajów toksyn, formy związku i jego biotransformacje, stan ogólny zwierząt, jakość żywienia oraz sprawne mechanizmy obronne zwierząt. Część mikotoksyn ma zdolność kumulowania się w tkance tłuszczowej. W momencie poporodowej lipolizy tłuszczu zapasowego dochodzi również do ich nadmiernego uwalniania do krwi.

W celu zmniejszenia możliwości wystąpienia zatruć toksynami grzybów należy ograniczyć wzrost grzybów w okresie polowym, jak również w okresie przechowywania magazynowego. Temu celowi służą odpowiednie zabiegi agrotechniczne, zabiegi fizyczne, chemiczne lub biologiczne. Praktyczne sposoby ograniczania zawartości mikotoksyn w paszach zostały przedstawione w pracy Gajęckiego i wsp. (2).

W praktyce klinicznej w celu zapobiegania mikotoksykozom podaje się zwierzętom do paszy dodatki żywieniowe, które ograniczają niekorzystny wpływ toksyn grzybiczych na organizm (tab. V). Mechanizm działania tych środków jest bardzo zróżnicowany. Najczęściej wykorzystywane jest zjawisko absorpcji mikotoksyn przez takie substancje jak bentonit, zeolit czy krzemian glinu. Cechą charakterystyczną tego typu substancji jest ich słaba reaktywność chemiczna oraz rozbudowana powierzchnia chłonna. Zdolności chłonne absorbentów mogą być powiększone dzięki zastosowaniu procesów nanotechnologii.

W dodatkach żywieniowych służących zwalczaniu mikotoksyn wykorzystuje się różne substancje służące do degradacji lub biotransformacji toksyn. Skutkiem działania takich substancji jak glinokrzemian wielowarstwowy, biopolimery chityny, specjalne enzymy jest przekształcenie mikotoksyn w związki mniej toksyczne dla organizmu, przez co dochodzi do ich neutralizacji.

Dodatkowym czynnikiem zwiększającym skuteczność działania preparatów przeciw mikotoksynom jest wzbogacenie ich w substancje poprawiające funkcję detoksykacyjną wątroby lub działające immunostymulująco.

Tabela V. Wykaz wybranych dodatków żywieniowych stosowanych w profilaktyce mikotoksykoz u bydła

Takie wielopłaszczyznowe działanie dodatków żywieniowych przyczynia się do znacznego ograniczenia toksycznego działania mikotoksyn na organizm zwierząt i powoduje znaczną poprawę wskaźników produkcyjnych (tab. V).