14/03/2018
W przypadku hospitalizacji jeży, należy pamiętać, że gatunek ten jest wrażliwy na zakażenia parwowirusami zwierząt mięsożernych. Z tego względu umieszczanie jeży z kotami chorymi na panleukopenię lub psami z parwowirozą jest przeciwwskazane. Rozpoznanie parwowirozy polega na stwierdzeniu wirusa w kale z wykorzystaniem komercyjnych testów wykrywających CPV-2. W przebiegu tej choroby u jeża nie obserwuje się trwałej leukopenii. Objawami dominującymi są apatia, brak apetytu, szybko pogarszający się stan ogólny, gorączka powyżej 37°C (norma 34-36°C), zielono-wodnisty kał, czasami z domieszką krwi. Znacznego stopnia odwodnienie oraz endotoksemia (np. E. coli) szybko prowadzą do wyniszczenia i śmierci. Endoparazytozy, powszechne u zwierząt wolno żyjących, zwiększają ryzyko infekcji wirusowej oraz utrudniają proces leczenia parwowirozy. Leczenie opiera się na płynoterapii z wykorzystaniem płynu Ringera (60-80 ml/kg m.c./dobę), leków przeciwzapalnych, przeciwwymiotnych oraz antybiotykoterapii. Płyny powinny być podawane podskórnie w części grzbietowej. Należy unikać podania całej objętości płynu w jednym miejscu ze względu na możliwość wywołania martwicy tkanki podskórnej (ryc. 2).
Tabela II. Dawkowanie leków u jeży
U około 50% jeży w kale stwierdza się obecność potencjalnie chorobotwórczych szczepów bakteryjnych, takich jak E. coli, Salmonella sp., Pseudomonas sp. oraz Klebsiella. Endoparazytozy połączone ze stresem, spadkiem odporności i obecnością E. coli prowadzą do zachorowania. Objawem dominującym jest zielonobrązowa biegunka. Choroba może mieć charakter ostry i być związana z endotoksemią i posocznicą. Leczenie kolibakteriozy opiera się na płynoterapii oraz antybiotykoterapii (np. enrofloksacyna 2,5-10 mg/kg m.c. co 12 godzin) (tab. II). Po ustabilizowaniu stanu pacjenta należy go odrobaczyć.
W porównaniu z innymi ssakami jeże należą do zwierząt bardziej podatnych na zakażenia salmonelami. Zwierzęta te zakażają się Salmonella Enteritidis, zjadając ślimaki, jaja i pisklęta ptaków gniazdujących na ziemi. W warunkach hodowlanych mogą także zakazić się, zjadając surowe mięso drobiowe lub surowe jaja kurze. W większości przypadków dochodzi do posocznicy z zejściem śmiertelnym lub do zapalenia jelit. Ze względu na podatność na zakażenia Salmonella Enteritidis oraz wykazane nosicielstwo Salmonella Typhimurium u niektórych jeży przyjmuje się, że mogą one być źródłem zakażenia człowieka.
W leczeniu salmonelozy zastosowanie znajduje enrofloksacyna podawana w dawce 2,5-5 mg/kg m.c. co 12 godzin przez 5-7 dni. W przypadku braku poprawy należy wykonać antybiotykogram w celu oznaczenia lekowrażliwości. Rokowanie w przypadku przebiegu tej choroby w warunkach naturalnych jest złe.
Zakażenia układu oddechowego u jeży są najczęściej wywoływane przez bakterie, takie jak Pasteurella spp., Bordetella bronchiseptica i Corynebacterium spp. Objawami są duszność, wypływ surowiczy lub ropny z nosa, nasilone odgłosy oddechowe (ryc. 3), apatia, niechęć do jedzenia. Leczenie obejmuje antybiotykoterapię, leki przeciwzapalne (deksametazon 1-2 mg/kg m.c. i.m. lub s.c.) oraz przeciwrobacze. Wśród antybiotyków dobre efekty kliniczne uzyskuje się, stosując cefaleksynę w dawce 25 mg/kg m.c. co 8-12 godzin przez 7-10 dni lub amoksycylinę podawaną w dawce 15 mg/kg m.c. co 12 godzin s.c. Częstym podłożem zakażeń bakteryjnych układu oddechowego są endoparazytozy. W związku z tym w każdej takiej chorobie zaleca się stosowanie leków przeciwrobaczych.
Tabela III. Leki przeciwpasożytnicze stosowane u jeży
Ryc. 4. Kleszcz w przewodzie słuchowym zewnętrznym.
Ryc. 5. Świerzbowiec z rodzaju Sarcoptes u jeża.
Ryc. 6. Badanie kliniczne jeża w sedacji.
Ryc. 7. Rana gryziona – ropny wysięk widoczny pomiędzy kolcami.
Ryc. 8. Rany i otarcia skóry na kończynach miednicznych.
Ryc. 9. Zapalenie skóry w okolicy twarzowej.
Inwazje przywr i tasiemców zdarzają się rzadko. W przypadku inwazji przywry jelitowej Brachylaemus erinacei w objawach klinicznych dominuje niepokój, spadek łaknienia, papkowate biegunki, niekiedy z domieszką krwi. Rozpoznanie opieramy głównie na badaniu klinicznym i parazytologicznym. Lekiem z wyboru jest prazikwantel (DRONCIT), podawany jednorazowo w dawce 25 mg na jeża o masie ciała powyżej 500 g lub 12,5 mg na jeża poniżej 500 g (tab. III).
