26/03/2018
Diagnostyka obrazowa pozwala na wykazanie obecności pocisku lub jego fragmentu w ciele pacjentów, określenie jego toru oraz ocenę zniszczeń w tkankach. Badanie radiograficzne w dwóch prostopadłych do siebie projekcjach powinno być badaniem podstawowym (12). Więcej szczegółów dotyczących uszkodzenia tkanek miękkich dostarcza badanie ultrasonograficzne niż badanie RTG. W omawianym przypadku ostateczne rozpoznanie było możliwe właśnie dzięki temu badaniu. Wykrycie metalicznych ciał obcych, w tym śrutu, jest w USG względnie łatwe ze względu na obecność dodatkowych artefaktów w postaci cienia akustycznego przy ciałach dużych lub rewerberacji w postaci tzw. „ogona komety” zlokalizowanego za stosunkowo małym ciałem obcym, jak miało to miejsce u omawianego pacjenta (10). Ponadto badanie USG umożliwiło obserwację, że ciało obce przemieszcza się w pęcherzu moczowym wraz ze zmianą ułożenia pacjenta. W innych wypadkach ruch ciał obcych można stwierdzić poprzez rytmiczne trącanie sondą powłok brzusznych w sąsiedztwie pęcherza. Jednak u badanego psa, ze względu na podejrzenie uszkodzenia ściany pęcherza, takie postępowanie było zbyt ryzykowne. W omawianym przypadku badanie ultrasonograficzne nie wykazało dowodów perforacji pęcherza moczowego i zapalenia otrzewnej, co miało istotne znaczenie kliniczne i wpływało na rokowanie co do zdrowia i życia pacjenta, a także na dalsze postępowanie.
Tomografia komputerowa rzadko bywa przydatna (12). Należy pamiętać, że badanie techniką rezonansu magnetycznego jest bezwzględnie przeciwwskazane przy podejrzeniu obecności metalicznych ciał obcych w ciele pacjenta.
Śrut w naczyniach krwionośnych może być przyczyną zatoru i zawału tkankowego (12). W przypadkach gdy pocisk zlokalizowany jest blisko dużych naczyń, zawsze istnieje podejrzenie uszkodzenia ich ściany i konieczne jest zastosowanie angiografii.
U ludzi postrzały są najczęstszą przyczyną penetrujących urazów pęcherza moczowego. Zatrzymanie kuli w pęcherzu należy do przypadków rzadko spotykanych. Pociski stosunkowo łatwo przenikają przez cienką i niestawiającą oporu ścianę pęcherza (4). Może zdarzyć się, że pocisk przez wiele lat nie wywoła żadnych objawów klinicznych (11).
Do możliwych powikłań należą zakażenia bakteryjne powstałe w wyniku wprowadzenia zarazków do pęcherza moczowego w momencie postrzelenia (1). Czasem ciało obce może też ulec przemieszczeniu z pęcherza do cewki, powodując jej niedrożność (3). Opisywane były również przypadki niedrożności wywołanej przez włosy wprowadzone razem ze śrutem do pęcherza moczowego (3, 5). Długotrwała niedrożność i infekcja mogą wtórnie prowadzić do wodonercza i zapalenia nerek (13). Ciała obce, w tym metaliczne, powinny być także brane pod uwagę jako przyczyna powstawania kamieni moczowych, jakkolwiek w przypadku śrutu sytuacja taka nie została dotychczas opisana (1, 5).
Postępowanie terapeutyczne w przypadkach ran postrzałowych jest uzależnione od stanu ogólnego pacjenta. Najczęściej rany postrzałowe jamy brzusznej leczy się operacyjnie. W przebiegu operacji można ocenić stopień uszkodzenia narządów jamy brzusznej i usunąć pocisk. Przy braku uszkodzenia ważnych dla życia narządów i miernego stopnia krwawieniu rany postrzałowe można leczyć zachowawczo.
