15/03/2018
Leczenie ma na celu eliminację choroby wywołującej tę enteropatię. W niniejszym podrozdziale zajmujemy się jednak tylko psami z potwierdzoną lub podejrzewaną pierwotną limfangiektazją. Dwa najważniejsze elementy leczenia to 1) zmiana diety oraz 2) leczenie przeciwzapalne (30). Zmiana diety ma na celu podawanie karmy o niskiej zawartości tłuszczu, aby uniknąć dalszego rozszerzania się i pękania przestrzeni chłonnych. Wiele psów może reagować na samą dietoterapię i może u nich dochodzić do wzrostu stężenia albumin w osoczu już po 7-10 dniach stosowania odpowiedniej diety. Jednakże ogólnie zaleca się także, aby w momencie wprowadzenia diety leczniczej rozpocząć leczenie przeciwzapalne. Glikokortykoidy (np. prednizon, początkowo w dawce 1 mg/kg m.c. raz do dwóch razy dziennie) chronią przed tworzeniem się tłuszczako-ziarniaków wtórnych do wycieku chłonki i w ten sposób pomagają przewrócić prawidłowy przepływ mleczu w przestrzeniach chłonnych. Leczenie przeciwzapalne można zacząć stopniowo wycofywać przez okres 2-3 miesięcy lub dłuższy. Dietoterapia powinna być jednak utrzymana aż do końca życia psa.
Niektóre yorkshire teriery z limfangiektazją reagują bardzo dobrze na opisane powyżej proste leczenie, podczas gdy inne są oporne. Chociaż istnieją doniesienia, że ciężka hipoalbuminemia (< 2 g/dl lub 20 g/l) jest niekorzystnym czynnikiem prognostycznym u psów z różnymi postaciami endokrynopatii zapalnych (2), prawdopodobnie nie dotyczy to psów z limfangiektazją jelitową. U yorkshire terierów odsetek psów opornych na leczenie wydaje się różny w zależności od lokalizacji geograficznej. Niektórzy autorzy podają, że 100% psów z ciężkim PLE jest opornych na leczenie steroidowe (2), z praktyki autora wynika jednak, że większość tych psów będzie dobrze reagować na dietę i steroidy. Niestety do dzisiaj nie są znane parametry umożliwiające wczesne wykrycie pacjentów, którzy prawdopodobnie będą oporni na leczenie dietetyczne i steroidowe.
Ziarniniakowe zapalenie okrężnicy bokserów, znane także jako wrzodziejące histiocytarne zapalenie okrężnicy, jest jedną z postaci choroby zapalnej jelit, która występuje najczęściej u młodych bokserów oraz rzadziej u innych ras, takich jak mastiff, alaskan malamut, buldog francuski czy buldog angielski. U chorych bokserów w błonie śluzowej okrężnicy stwierdzono metodą fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ duże ilości pałeczek, których nie było w tkankach prawidłowych w badaniu histologicznym ani w błonie śluzowej u psów z innymi rodzajami zapalenia okrężnicy. Dalsze badania wykazały, że bakteriami tymi był konkretny szczep E. coli (LF82), który po adhezji do komórek nabłonka jelitowego wnika do ich wnętrza (33). Wewnątrz komórek bakterie są wychwytywane przez endosomy, ale nie są usuwane, lecz gromadzone w makrofagach. Wydaje się, że przyczyną tego nieprawidłowego usuwania bakterii E. coli jest autosomalna cecha recesywna, ponieważ choroba dominuje u młodych bokserów (34).
Pierwsze objawy choroby pojawiają się zazwyczaj przed ukończeniem 2. roku życia. Objawy kliniczne obejmują ciężkie przewlekłe zapalenie jelita grubego przebiegające z biegunką, obecnością krwi w kale, wzrostem częstości oddawania kału, napinaniem się do oddawania kału oraz obecnością nadmiernych ilości śluzu w kale. Chociaż wyniki badania klinicznego są najczęściej prawidłowe, w ciężkich przypadkach może występować spadek masy ciała oraz brak apetytu. U takich psów w badaniu kolonoskopowym zazwyczaj widoczne są miejsca ciężkich krwotoków (wybroczyny) w okrężnicy oraz owrzodzeń naprzemiennie z pasmami prawidłowo wyglądającej błony śluzowej. W badaniu histologicznym może występować nasilony naciek z neutrofilami, makrofagami, limfocytami, komórkami plazmatycznymi i komórkami tucznymi. Patognomonicznym objawem ziarniniakowego zapalenia okrężnicy bokserów jest gromadzenie się dużych makrofagów z cytoplazmą barwiącą się silnie dodatnio metodą Schiffa (PAS) (34).
Leczenie polega na podawaniu enrofloksacyny w dawkach 5-10 mg/kg doustnie dwa razy dziennie przez 4-6 tygodni. Większość chorujących psów reaguje na leczenie w ciągu 10-14 dni od jego rozpoczęcia (35, 36). Chociaż opisano kilka przypadków psów, u których po leczeniu choroba ustąpiła całkowicie, istnieje coraz więcej danych wskazujących, że w wielu przypadkach po odstawieniu leków może dojść do nawrotów. Wydaje się, że pewne szczepy E. coli są oporne na fluorochinolony, a niektórzy badacze zalecają przed rozpoczęciem leczenia wykonywanie biopsji z okrężnicy i przekazywanie próbek na posiew i antybiogram, tak aby antybiotyk był dopasowany do wrażliwości danego szczepu E. coli (34, 37).
Podsumowując, dokładne określenie obrazu klinicznego różnych postaci przewlekłych enteropatii u psów nie tylko jest przydatne w procesie diagnostycznym, ale jest także niezbędne do zaproponowania właściwego leczenia oraz uzyskania wiarygodnych informacji prognostycznych. Ponadto jasne określenie obrazu choroby jest podstawą do prowadzenia dalszych racjonalnych badań nad przewlekłymi enteropatiami występującymi u psów trafiających jako pacjenci do naszych klinik.
Tłumaczenie: dr n. wet. Michał Jank
Artykuł opublikowany dzięki uprzejmości firmy Nestlé PURINA, Nutrition Symposium, Gastrointestinal Immunopathology, Lozanna, Szwajcaria 2011.
