Gwiaździaki rozlane (WHO II°) stanowią liczną i bardzo niejednorodną pod względem budowy histologicznej grupę glejaków. Cechują się podobnie do poprzedniej grupy słabo wyrażonymi zmianami w badaniach obrazowych. Granice guza mogą być gładkie i dość dobrze widoczne lub nieznacznie nieregularne. Rzadko spotyka się zmiany krwotoczne lub ogniska martwicy. Efekt masy jest zazwyczaj niewielki. Wzmocnienie pokontrastowe nie występuje lub jest dyskretne i nieswoiste. Badanie CT może wykazać drobne zwapnienia, trudne do interpretacji w badaniu MR. Niski stopień oznacza mniejszą złośliwość, jednak rokowanie nawet w przypadku tych guzów jest niekorzystne ze względu na naciekanie struktur sąsiadujących. Częstą ich lokalizacją są okolice czołowo-skroniowe i skroniowo-potyliczne półkul mózgowych, ale mogą pojawiać się także we wszystkich innych obszarach mózgu.
Gwiaździaki anaplastyczne (astrocytoma anaplasticum; WHO III°) charakteryzują się dużym potencjałem proliferacyjnym, ogniskową lub rozproszoną anaplazją i naciekowym typem wzrostu. Powstają najczęściej z gwiaździaków o niskim stopniu złośliwości. Cechują się dość znacznym zróżnicowaniem współczynnika osłabienia w CT lub intensywności sygnału w MR. Niejednorodność budowy na otrzymanych obrazach jest często związana ze zmianami wstecznymi – torbielami i ogniskami martwicy. Guzy te najczęściej ulegają silnemu, nieregularnemu wzmocnieniu kontrastowemu. Towarzyszy im obszar rozległego obrzęku, przybierającego często palczasty kształt.
Glejaki wielopostaciowe (ang. GBM – glioblastoma multiforme; WHO IV°) należą do najczęściej rozpoznawanych nowotworów mózgu, jako że zmiany z nimi związane, widoczne w badaniach obrazowych, są najsilniej wyrażone. Najwięcej przypadków występowania glejaka wielopostaciowego opisano u psów. Wydaje się, że szczególne skłonności do zachorowania na ten typ nowotworu mają rasy brachycefaliczne. Znacznie rzadziej rozpoznaje się go u kotów. Glejaki wielopostaciowe mogą powstawać w dowolnej części mózgu. Są guzami bardzo złośliwymi, o szybkim i naciekowym typie wzrostu. Powodują wyraźny efekt masy, często z bardzo groźnym przemieszczeniem licznych struktur mózgu. W obrazach radiologicznych cechują się niejednorodnym współczynnikiem osłabienia/sygnałem związanym z obecnością typowych dla nich zmian wstecznych – licznych, różnej wielkości ognisk martwicowych, krwotocznych i torbieli. Często spotyka się obszary nasilonego rozrostu naczyniowego. Towarzyszy im rozległy, rozszerzający się obwodowo, palczasty obrzęk. Ulegają silnemu, niejednorodnemu wzmocnieniu kontrastowemu, dotyczącemu głównie obwodowej części guza i przyjmującemu często postać otoczki (1, 2, 3, 5, 7, 12).
Nowotwory gleju skąpowypustkowego
Skąpodrzewiaki (WHO II°) należą do dość często rozpoznawanych guzów, głównie u starszych psów ras krótkoczaszkowych (5). Są guzami wolno rosnącymi i w momencie wykrycia mogą osiągać znaczne rozmiary. Częstą ich lokalizacją są półkule mózgu, zwłaszcza płaty czołowe i skroniowe. Mają tendencję do szerzenia się w kierunku kory mózgowej. Cechują się obniżoną intensywnością sygnału w obrazach T1-zależnych oraz podwyższoną intensywnością sygnału w obrazach T2-zależnych i w sekwencji FLAIR. Sygnał wnętrza guza jest niejednorodny, a w jego wnętrzu bardzo często można spotkać bezsygnałowe zwapnienia. Mogą być one pomocne w różnicowaniu skąpodrzewiaków metodą tomografii komputerowej. Wzmocnienie kontrastowe jest niewielkie lub go brak.
Nowotwory gleju wyściółkowego
Wyściółczaki (WHO II°) wywodzą się z komórek wyścielających komory ośrodkowego układu nerwowego. Przy lokalizacji w okolicy otworów międzykomorowych lub w komorze IV przyczyniają się do powstania wodogłowia, co znajduje swój wyraz w badaniach obrazowych. W obrazie CT wyściółczaki charakteryzują się podwyższoną densyjnością. Na obrazach T1-zależnych mają niejednorodny sygnał o lekko obniżonej intensywności lub izointensywny. Na obrazach T2-zależnych, PD (gęstości protonowej) i w sekwencji FLAIR uzyskują niejednorodny sygnał o wysokiej intensywności. Niejednorodność obrazu wynika z częstego zwyrodnienia torbielowatego, obecności zwapnień i hemosyderyny. Występuje niejednorodne wzmocnienie kontrastowe różnego typu, zarówno w badaniach CT, jak i MR (4, 5, 7, 12).
Nowotwory pochodzące ze splotu naczyniówkowego
Brodawczak splotu naczyniówkowego (WHO I°) występuje dość często u psów. W obrazach CT jest widoczny jako jednorodny, izodensyjny lub hiperdensyjny guz w obrębie komór mózgu. Miejscem predylekcyjnym jest komora IV. W badaniu MR daje niejednorodny sygnał o niskiej intensywności w obrazach T1-zależnych i o wysokiej intensywności w obrazach T2-zależnych. Sygnał często jest niejednorodny, co wynika z obecności zmian wstecznych: zwapnień, ognisk martwicy, jam pokrwotocznych i złogów hemosyderyny. Wzmocnienie kontrastowe guza jest bardzo silne i jednorodne. Towarzyszy mu często masywne wodogłowie, które może wynikać zarówno z zatkania dróg odpływu, jak i nadprodukcji płynu mózgowo-rdzeniowego. Formą złośliwą guza jest rak splotu naczyniówkowego (WHO III°). Różnicowanie brodawczaka i brodawczakoraka na podstawie badań obrazowych jest trudne ze względu na niewielkie różnice między nimi (4, 5, 7).
Nowotwory wywodzące się z prymitywnych komórek pochodzenia neuroektodermalnego
Przykładem nowotworu zaliczanego do tej grupy jest rdzeniak płodowy (medulloblastoma) – dość rzadko rozpoznawany i opisywany guz o wysokim stopniu złośliwości (WHO IV°). Dotyczy najczęściej zwierząt młodych (6). Miejscem predylekcyjnym są półkule móżdżku i komora IV. Cechuje się naciekowym typem wzrostu i rozsiewa się drogą płynu mózgowo-rdzeniowego. W obrazach CT jest zmianą jednorodnie hiperdensyjną, dość dobrze odgraniczoną i otoczoną strefą obrzęku. W badaniu MR na obrazach T1-zależnych uzyskuje lekko obniżoną intensywność, natomiast na obrazach T2-zależnych – umiarkowanie podwyższoną intensywność sygnału. Guz ulega silnemu, jednorodnemu wzmocnieniu w CT i MR (4, 5, 7).
Nowotwory opon mózgowo-rdzeniowych
Oponiak (WHO I°-III°) jest najczęstszym pierwotnym nowotworem OUN kotów i psów (33-49%). Wywodzi się z tkanki mezenchymalnej i może powstać w obrębie każdej opony, najczęściej jednak rozwija się z komórek nabłonka pajęczynówki. Typową lokalizacją są powierzchnie grzbietowo-boczne półkul i pogranicze z powierzchnią przyśrodkową (okolica ciemieniowa), ale też przypodstawnie w okolicy kości klinowej, rzadziej w tylnym dole czaszki. Większość oponiaków to nowotwory niezłośliwe (WHO I°), dobrze odgraniczone, o ekspansywnym typie wzrostu. Zdarzają się jednak formy oponiaków o cechach złośliwych, przerastające oponę twardą i naciekające jej zatoki, a nawet okostną sklepienia czaszki. Formy te spotykane są znacznie częściej u psów niż u kotów, co skutkuje zasadniczymi różnicami w rokowaniu i możliwościach leczenia u tych gatunków zwierząt.
Oponiak jest widoczny w badaniu CT jako jednolita hiperdensyjna zmiana ogniskowa, rzadziej jako guz częściowo lub całkowicie izodensyjny. W badaniach MR w obrazach T1-zależnych oponiaki zazwyczaj cechują się izointensywnym sygnałem lub nieznacznie obniżoną intensywnością sygnału w stosunku do przyległych tkanek mózgu. W obrazach T2-zależnych jest izointensywny lub nieznacznie hiperintensywny, rzadko hipointensywny, co wynika z obecności licznych drobnych zwapnień. Charakterystyka sygnałów sprawia, że małe zmiany płaskie – „en plaque” – mogą być trudne do wykrycia bez podania środka kontrastowego. Oponiaki ulegają silnemu wzmocnieniu kontrastowemu w badaniach CT i MR, co wynika z ich silnego unaczynienia. Dość częstym zjawiskiem jest wzmacniająca się opona wykraczająca poza obrys przylegającej do niej masy guza (ang. dural tail sign) (2, 3, 5, 7, 8).
Nowotwory wywodzące się z komórek Schwanna osłonki nerwowej
