Problematyczna diagnostyka i zwalczanie inwazji Dipylidium caninum u psów i kotów

Zwalczanie inwazji

W zwalczaniu inwazji tasiemca D. caninum należy uwzględnić nie tylko stosowanie leków przeciwko tasiemcom, ale również zwalczanie inwazji żywiciela pośredniego (1). Według autora jednokrotne zastosowanie leku przeciwko tasiemcowi może być niewystarczające do zwalczenia inwazji. Wynika to z faktu, że równoczesne jednokrotne zastosowanie leków przeznaczonych do zwalczania inwazji pcheł lub wszołów oraz tasiemców może nie zapobiec zarażeniu inwazyjnymi cysticerkoidami bezpośrednio w dniu ich zastosowania, a zatem nie można wykluczyć, że po upływie okresu prepatentnego dla tasiemca D. caninum ponownie pojawią się człony tego tasiemca wypełzające z odbytu. Tego typu sytuacja może wynikać z krótkiego działania leków najczęściej stosowanych w zwalczaniu inwazji tasiemców, takich jak prazykwantel i epsiprantel, oraz faktu, że większość pcheł pasożytujących u psów i kotów może spędzać znaczną część swojego życia poza żywicielem, a co za tym idzie, nie zostaną od razu zabite w przypadku zastosowania u zwierzęcia leków przeciwko pchłom (2, 7).

W związku z powyższym według autora ponowne zastosowanie leku przeciwko tasiemcowi powinno mieć miejsce po upływie okresu prepatentnego dla tego tasiemca, czyli po trzech tygodniach. Należy jednak liczyć się z możliwością nawrotów inwazji w przypadku nieodpowiedniego zwalczania inwazji pcheł, których całkowity cykl rozwojowy może trwać wiele miesięcy (1, 3). U kotów prazykwantel może być stosowany doustnie, podskórnie lub domięśniowo w dawce 5-10 mg/kg, natomiast epsiprantel podawany jest u tych zwierząt doustnie w dawce 2,75 mg/kg. U psów prazykwantel jest stosowany doustnie, podskórnie albo domięśniowo w dawce 5-7,5 mg/kg, natomiast epsiprantel doustnie w dawce 5,5 mg/kg (2, 7).

Zagrożenie dla zdrowia człowieka

Jak wspomniano we wstępie, tasiemiec D. caninum może powodować również inwazje u ludzi. Przypadki te najczęściej dotyczą dzieci pozostających w bliskim kontakcie z psem lub kotem. Warto też zaznaczyć, że około ⅓ zarażonych dzieci jest w wieku poniżej 6 miesięcy. Do zarażenia człowieka dochodzi w wyniku przypadkowego połknięcia żywiciela pośredniego (pchły lub wszoła) z inwazyjnym cysticerkoidem (8, 9). W wielu przypadkach inwazja może mieć przebieg bezobjawowy. Część zarażonych osób zgłaszała jednak występowanie takich objawów jak świąd okolicy odbytu, ból brzucha oraz biegunka (10). Pasożyt nie stanowi znacznego zagrożenia dla zdrowia człowieka, jednak ze względu na jego zoonotyczny potencjał wszystkie przypadki podejrzenia inwazji u zwierząt, a zwłaszcza gdy zwierzęta te mają kontakt z dziećmi, powinny być traktowane przez lekarzy weterynarii ze szczególną uwagą.

Podsumowanie

W podsumowaniu należy podkreślić, że zwalczanie inwazji D. caninum u psów i kotów jest trudne ze względu na specyficzną diagnostykę, różniącą się od większości przypadków inwazji pasożytów przewodu pokarmowego psów i kotów. Ponadto trudność w zwalczaniu inwazji wynika z tego, że wraz z leczeniem przyczynowym należy prowadzić zwalczanie inwazji żywiciela pośredniego. Przy inwazji D. caninum zarówno niepowodzenia diagnostyczne, jak i terapeutyczne mogą być skutkiem nieuwzględnienia cyklu rozwojowego pasożyta i rutynowego postępowania w przypadku podejrzenia pasożytniczej inwazji żołądkowo-jelitowej, polegającego na zleceniu badania kału metodą flotacji w laboratorium bądź zastosowaniu w ciemno złożonych preparatów przeciwrobaczych o szerokim zakresie działania.