14/03/2018
Kleszcze mogą być usuwane ręcznie za pomocą specjalnych kleszczy lub szczypiec. Jeśli umiejscowione są w okolicy nozdrzy, uszu lub jamy ustnej, należy robić to wyjątkowo ostrożnie. Łapiemy kleszcza w jego okolicy gębowej, jak najbliżej miejsca przyczepu do skóry żywiciela. Nie wolno łapać za głowę lub odwłok, ponieważ jego część gębowa może pozostać w skórze i stać się miejscem wniknięcia bakterii. Jeśli nie można uchwycić pasożyta kleszczami, Mader zaleca zaaplikowanie na niego kropli iwermektyny i pozostawienie do kolejnego linienia, z którym martwy kleszcz odpadnie.
Po usunięciu kleszcza należy go uśmiercić przez umieszczenie w pojemniku z alkoholem.
Iwermektyna (Ivomec, Baymec) – 0,2 mg/kg s.c., i.m., p.o. Iniekcje powtarzamy po 14 dniach (nie należy podawać u zwierząt, które w ciągu ostatnich 10 dni dostały lub mają dostać diazepam). Podana podskórnie, powoduje odbarwienia skóry. Można przygotować opryski z iwermektyny przez dodanie 0,5 ml iwermektyny do 1 litra wody. Takim roztworem można spryskać ciało węża. Niszczy on roztocza po 2 godzinach i nie ma konieczności zmywania preparatu ze zwierzęcia. Roztworem można także spryskać terrarium, jednak dopiero po usunięciu wszystkich konarów, roślin i innych miejsc ukrycia roztoczy.
Pasek nasycony dichlorfosem (Vapona, Globol) zawieszamy w odległości 15 cm od klatki (nie w klatce!) na 3 dni, zdejmujemy na 7 dni i znowu zawieszamy na 3 dni (powtarzamy 4 razy) lub wkładamy pasek do dziurkowanego pojemnika, ale na czas działania preparatu wyjmujemy z terrarium pojemnik z wodą. Paski są toksyczne dla gadów i ludzi. Przy zatruciu stosuje się siarczan atropiny w dawce 0,04 mg/kg.
Pyretryna dla kociąt w aerozolu – dokładnie dezynfekujemy terrarium i elementy wyposażenia i spryskujemy preparatem tylko terrarium, a następnie 3 dni później spryskujemy aerozolem terrarium i ogon zwierzęcia. Jeśli nie wystąpią objawy uboczne, spryskujemy całe terrarium z wyposażeniem oraz węża raz na trzy dni przez trzy tygodnie. Można także aerozolem zwilżyć ręcznik, a ręcznikiem wytrzeć zwierzę.
Resmetryna – 0,35% roztwór jest bezpieczniejszy dla gadów niż pyretryna.
Roztocze u węży skutecznie zwalcza aerozol zawierający permetrynę. Preparat rozcieńczamy tak, aby otrzymać roztwór 1%, i spryskujemy nim węża (omijając głowę) oraz terrarium. Nadmiar płynu usuwamy ręcznikiem papierowym, a zwierzę umieszczamy w czystej klatce na 24 godziny. Zabieg powtarzamy po 10 dniach i jeśli zajdzie potrzeba, znowu po 10 dniach. Ciało węża powinno zostać zmyte zwykłą wodą na dzień przed zabiegiem. Objawy uboczne zaobserwowano jedynie u jednego pacjenta, który 10 dni wcześniej był traktowany 2% roztworem trichlorfonu. Wystąpiły drgawki, objawy niezborności, oddychanie przez jamę ustną. W celu zneutralizowania objawów zastosowano płyny i kortykosteroidy. Wąż wrócił do zdrowia natychmiast po zastosowanym leczeniu.
Shawn P. Messonnier w swojej książce („Powszechnie występujące choroby gadów i ich terapia”) opisuje jeden przypadek wystąpienia drgawek i niezwykłego zachowania u młodego pytona królewskiego, który został spryskany preparatem na pchły zawierającym pyretrynę. Roztwór natychmiast usunięto z ciała węża za pomocą wody z mydłem oraz podano jednorazowo diazepam domięśniowo. Węża umieszczono w ciemnym terrarium. Efekty uboczne uległy osłabieniu, ale nie ustąpiły zupełnie. Odchylenie w zachowaniu nasilało się, gdy zwiększało się natężenie światła i podczas brania węża na rękę. Nie zastosowano dodatkowego leczenia, a objawy ustąpiły samoistnie po 24 godzinach. Aerozole zawierające pyretrynę powinny być stosowane u węży i innych gadów z ostrożnością. Bezpieczniejsze są preparaty oparte na innych pyretroidach.
5% karbaryl (Sevin – Dust) także może być stosowany w inwazjach roztoczy u węży. Zwierzę należy usunąć z terrarium, które wraz z wyposażeniem myjemy wodą z mydłem, spłukujemy, dezynfekujemy 5% podchlorynem sodu, spłukujemy i dokładnie osuszamy. Następnie należy rozpylić 5% karbaryl w terrarium, w którym na 24 godziny umieszczany jest jedynie wąż. Po 24 godzinach węża trzeba wyjąć z terrarium, które zostaje wymyte i osuszone. Z ciała gada usuwamy nadmiar preparatu. Procedurę należy powtórzyć po dwóch tygodniach. Inny sposób terapii karbarylem polega na posypaniu węża preparatem, który powinien być pozostawiony na zwierzęciu przez 30 minut, a następnie spłukany wodą. Wnętrze terrarium musi zostać poddane dezynfekcji.
Opryski z trichlorfonu (np. preparaty przeznaczone dla drobiu, bydła), roztworu 0,15% (w Polsce dostępny Neguvon w postaci proszku – przygotowujemy roztwór 0,01% przez zmieszanie 1 g proszku z 1 litrem wody). Terrarium i wyposażenie powinny być zdezynfekowane 3% roztworem podchlorynu sodowego i osuszone. Terrarium należy wyłożyć papierowymi ręcznikami, całość łącznie z wyposażeniem spryskać 0,15% roztworem trichlorfonu i pozwolić mu wyschnąć przed umieszczeniem w nim gada. Zwierzę powinno być również delikatnie spryskane roztworem. Podawanie wody musi zostać wstrzymane na 24 godziny, by uniemożliwić zwierzęciu przypadkowe zamoczenie i spożycie trichlorfonu. Zabieg powtarzamy po 2 tygodniach. Preparat po rozcieńczeniu pozostaje aktywny przez mniej więcej miesiąc. Można także nasączyć ww. roztworem materiałowy woreczek i umieścić w nim węża na całą noc.
Fipronil (Frontline) – zalecane jest spryskanie zwierzęcia lub przecieranie go szmatką nasączoną preparatem. Niektórzy autorzy polecają Frontline w wodnym 50% roztworze, inni dla gadów o masie powyżej 500 g proponują preparat nierozcieńczony, a dla lżejszych zwierząt Frontline rozcieńczony alkoholem w stosunku 1 : 1. Należy jednak pamiętać, że alkohol niszczy warstwę lipidową i tym samym zwiększa utratę wody przez powierzchnię ciała, należy więc zwiększyć wilgotność w terrarium. Trzeba także unikać stosowania preparatu u zwierząt cierpiących na inne choroby, aktualnie leczonych fluorochinolonami, u samic w ciąży oraz w czasie wylinki. Niepotwierdzone doniesienia mówią o dużej wrażliwości gadów na fipronil – powodował on pobudzenie psychomotoryczne, duszność, odwodnienie, co często prowadziło do śmierci.
Flumetryna (Bayvarol) – paski stosowane do zwalczania Varroa destructor w pszczelarstwie. W literaturze można znaleźć dawkę 2,1 cm paska/1 m3 terrarium.
Na rynku dostępne są także komercyjne preparaty do zwalczania roztoczy u gadów:
Brak efektów terapii najczęściej wynika z błędów popełnionych podczas dezynfekcji lub oprysków miejsca przebywania gada. Gdy stosowana jest jedynie iwermektyna, należy dokładnie oczyścić terrarium i zupełnie wymienić materiał wyściełający. Leczeniu trzeba poddać wszystkie zwierzęta przebywające w terrarium razem z chorym gadem, nawet jeśli nie stwierdzono u nich obecności pasożytów, oraz gady znajdujące się w innych niedaleko stojących terrariach, ponieważ pasożyty mogą się przemieszczać.
