Opłucna (pleura) jest błoną surowiczą pokrywającą płuca. Stanowi dla nich barierę ochronną, a także ułatwia ruchy oddechowe. Składa się z dwóch głównych blaszek – opłucnej płucnej (pleura pulmonalis), przylegającej bezpośrednio do płuc, i opłucnej ściennej (pleura parietalis), pokrywającej od wewnątrz śródpiersie, ścianę klatki piersiowej oraz przeponę. Pomiędzy blaszkami znajduje się wolna przestrzeń – jama opłucnej, która fizjologicznie zarówno u psów, jak i u kotów zawiera niewielką ilość płynu (średnio około 0,2 ml/kg masy ciała). Płyn ten ma za zadanie nawilżać blaszki opłucnej i zmniejszać tarcie między nimi podczas ruchów oddechowych, równocześnie chroniąc płuca przed urazami i zapadaniem (1, 2, 6, 8).

Istnieje niezgodność dotycząca połączenia prawej i lewej jamy opłucnej zarówno u psów, jak i u kotów. Publikacje anatomiczne opisują wprawdzie kompletne zamknięcie śródpiersia u psów, będące barierą w przemieszczaniu się płynu z jednej jamy opłucnej do drugiej, kliniczne doświadczenie wskazuje jednak, że stwierdzenie to nie zawsze jest prawdziwe (8, 9, 17, 26). Najprawdopodobniej w niektórych przypadkach zmiany patologiczne zaczynające rozwijać się jednostronnie mogą rozprzestrzenić się na drugą stronę, w innych przypadkach natomiast pozostają ograniczone miejscowo. Wskazywałoby to, że u niektórych kotów i psów istnieje połączenie pomiędzy prawą i lewą jamą opłucnej, u innych natomiast struktury te są oddzielone od siebie. Niewykluczone też, że sytuacja ta zależy od rodzaju choroby, na przykład płyn opłucnowy versus odma opłucnowa (8, 9).

Fizjologicznie objętość płynu w jamie opłucnej regulują tak zwane siły Starlinga i krążenie chłonki w opłucnej. Jeśli dojdzie do zaburzeń w efektywnym ciśnieniu filtracyjnym (na przykład wzrost ciśnienia hydrostatycznego, spadek ciśnienia onkotycznego, wzrost przepuszczalności ścian w naczyniach włosowatych), brak prawidłowej homeostazy powoduje nadmierne gromadzenie się wolnego płynu w jamie opłucnej (8, 16, 20). Jeżeli objętość płynu jest znaczna i zaczyna zaburzać prawidłową pracę płuc, pojawiają się kliniczne objawy duszności.

Najczęstszymi rodzajami płynu w jamie opłucnej u kotów są: przesięk, przesięk zmodyfikowany, wysięk, chłonka i krew (1, 2, 6-8). Poszczególne rodzaje wolnego płynu opłucnowego mają różną genezę. Przesięk powstaje najczęściej wtórnie do hipoalbumin...

Badania przeprowadzone w wielu ośrodkach referencyjnych wykazały, że do gromadzenia się płynu opłucnowego dochodzi u 80-100% kotów z zastoinową niewydolnością serca, chorobą nowotworową (najczęściej chłoniakiem), FIP i ropniakiem opłucnej (7, 13, ...